Η τεχνητή νοημοσύνη παρουσιάζεται ως το θαύμα της εποχής μας. Μας υπόσχεται καλύτερη υγεία, έξυπνη εκπαίδευση, πιο αποδοτικές δουλειές. Οι εταιρείες τεχνολογίας διαφημίζουν την AI ως «πράσινη επανάσταση», που θα βοηθήσει την ανθρωπότητα να μειώσει εκπομπές, να προβλέψει καταστροφές, να σώσει τον πλανήτη. Ωραία όλα αυτά, μόνο που υπάρχει ένα μικρό πρόβλημα: για να λειτουργήσει αυτή η τεχνολογία, καταναλώνονται θηριώδεις ποσότητες ενέργειας και νερού. Με άλλα λόγια, η καινοτομία που υποτίθεται ότι θα μας οδηγήσει στη βιωσιμότητα, σήμερα πυροδοτεί έναν νέο βιομηχανικό εφιάλτη.
Το πράσινο ψέμα των Big Tech
Οι κολοσσοί της Silicon Valley μάς διαβεβαιώνουν ότι είναι «ουδέτεροι σε άνθρακα» και «δέσμιοι των πράσινων στόχων». Στην πραγματικότητα, η εκπαίδευση ενός μεγάλου γλωσσικού μοντέλου μπορεί να καταναλώσει ενέργεια ίση με εκείνη που χρησιμοποιεί μια μικρή πόλη για έναν χρόνο. Μιλάμε για εκατομμύρια κιλά CO₂, για λίμνες νερού που εξατμίζονται προκειμένου να ψυχθούν οι υπολογιστικές φάρμες.
Η αντίφαση είναι κραυγαλέα: η AI πωλείται ως η λύση για την κλιματική κρίση, ενώ κρύβει πίσω της ένα ενεργειακό τέρας. Είναι σαν να παρουσιάζεις το τσιγάρο ως φάρμακο κατά του καρκίνου.
Η βρώμικη ενέργεια πίσω από την καινοτομία
Η ζήτηση για υπολογιστική ισχύ έχει φέρει έναν παγκόσμιο αγώνα δρόμου: ποιος θα βρει φθηνότερη ενέργεια για τα data centers. Το αποτέλεσμα; Οι φάρμες υπολογιστών ξεφυτρώνουν σε χώρες όπου η ηλεκτροπαραγωγή βασίζεται ακόμα σε άνθρακα ή φυσικό αέριο. Ενώ εμείς στην Ευρώπη μιλάμε για απανθρακοποίηση, οι εταιρείες χτίζουν ενεργοβόρα κέντρα δεδομένων σε περιοχές που πνίγονται από τον καπνό των εργοστασίων.
Η τεχνητή νοημοσύνη στηρίζεται στην ίδια λογική που κατέστρεψε το περιβάλλον τα τελευταία 200 χρόνια: ανάπτυξη με κάθε κόστος.
Η κοινωνική ειρωνεία
Οι κυβερνήσεις και τα ΜΜΕ μας ζητούν να σβήνουμε τα φώτα, να μην αφήνουμε το κλιματιστικό ανοιχτό, να κάνουμε ανακύκλωση και να περιορίσουμε τα πλαστικά καλαμάκια. Την ίδια στιγμή, μια εταιρεία μπορεί να «καίει» τόση ενέργεια όση 50.000 νοικοκυριά, απλώς για να εκπαιδεύσει μια νέα έκδοση AI που θα μας απαντάει πιο γρήγορα σε ανούσιες ερωτήσεις. Η ατομική ευθύνη γίνεται το άλλοθι για να συνεχίσει η βιομηχανία να ρυπαίνει χωρίς όρια.
Η εικόνα είναι γελοία: ο πολίτης να κατηγορείται επειδή ξέχασε να κλείσει το θερμοσίφωνο, ενώ οι big tech να χτίζουν «ψηφιακές καμινάδες» που καταπίνουν γιγάντιες ποσότητες ηλεκτρισμού.
Το μέλλον ή το ανέκδοτο;
Όσο συνεχίζεται η κούρσα «ποιος έχει το μεγαλύτερο μοντέλο», οι στόχοι της Συμφωνίας του Παρισιού μοιάζουν ανέκδοτο. Κανείς δεν μπορεί να μιλά σοβαρά για «μείωση εκπομπών» όταν κάθε νέα γενιά AI απαιτεί εκθετικά περισσότερη ενέργεια. Η τεχνητή νοημοσύνη θα μπορούσε να είναι εργαλείο σωτηρίας — αλλά μόνο αν χρησιμοποιηθεί με φειδώ, σε τομείς κρίσιμους για την κοινωνία. Σήμερα όμως, η προτεραιότητα είναι η κερδοφορία και η εντυπωσιοθηρία.
Έτσι, η AI δεν μοιάζει με σωτήρα. Μοιάζει με έναν νέο βιομηχανικό γίγαντα που σκάβει τον λάκκο κάτω από τα πόδια μας.
Επίλογος: Ποίηση ή πλανήτης;
Η ερώτηση είναι απλή: θέλουμε τεχνητή νοημοσύνη που να μας γράφει ποιήματα ή έναν πλανήτη στον οποίο να μπορούμε να τα διαβάζουμε; Η τεχνητή νοημοσύνη δεν είναι καλή ούτε κακή από μόνη της. Είναι τόσο ηθική όσο η ενέργεια που την τροφοδοτεί και τόσο δίκαιη όσο η απληστία αυτών που την εμπορεύονται.
Κι αν συνεχίσουμε έτσι, η μόνη «τεχνητή» πραγματικότητα που θα μας μείνει είναι μια ψηφιακή φούσκα, πνιγμένη σε αληθινό καπνό.
