Τον περασμένο μήνα, φάνηκε προς στιγμήν ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση θα σκλήραινε συλλογικά τη στάση της έναντι του Ισταήλ. Στις 20 Μαΐου, η πλειοψηφία των κρατών-μελών ενέκρινε πρόταση της Ολλανδίας για αναθεώρηση της Συμφωνίας Σύνδεσης ΕΕ-Ισραήλ, ύστερα από μήνες ανθρωπιστικού αποκλεισμού της Γάζας, επειδή το Ισραήλ δεν συμμορφώνεται με το Άρθρο 2 της συμφωνίας το οποίο ορίζει ότι τα μέρη πρέπει να σέβονται τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Στο μεταξύ μεσολάβησε ο Πόλεμος των Δώδεκα Ημερών του Ισραήλ και των ΗΠΑ κατά του Ιράν ο οποίος, σύμφωνα με αναλυτές, όχι μόνο επισκίασε το ζήτημα των ανθρωπιστικών παραβιάσεων από πλευράς Ισραήλ στη Γάζα αλλά φαίνεται πως έκανε τα κράτη-μέλη της ΕΕ να επανέλθουν στην προηγούμενη στάση τους.
Βαθύς διχασμός
Την περασμένη Πέμπτη (26/6), το θέμα της Γάζας βρέθηκε στην ημερήσια διάταξη της συνόδου κορυφής στις Βρυξέλλες, όπου έγινε σαφές ότι η ΕΕ παραμένει βαθιά διχασμένη – όχι ως προς τη διαπίστωση της ανθρωπιστικής κρίσης ή την ανάγκη απελευθέρωσης των ισραηλινών ομήρων από τη Χαμάς, αλλά ως προς τον βαθμό και τη φύση της πίεσης που πρέπει να ασκηθεί στο Ισραήλ ώστε να σταματήσουν οι στρατιωτικές επιχειρήσεις και να αποκατασταθεί η πρόσβαση στην ανθρωπιστική βοήθεια.
Από τις αρχές της εβδομάδας, η Ύπατη Εκπρόσωπος Εξωτερικών Υποθέσεων της ΕΕ, Κάγια Κάλας, παρουσίασε στους ηγέτες μια αναλυτική έκθεση που κατέληγε ότι το Ισραήλ έχει παραβιάσει τουλάχιστον 30 αρχές του διεθνούς δικαίου και η οποία συζητήθηκε την Πέμπτη. Η Κάλας όμως είχε ήδη καταστήσει σαφές ότι δεν θα υπήρχαν άμεσες ενέργειες. «Η έκθεση δεν αποσκοπεί στην τιμωρία του Ισραήλ, αλλά σε συγκεκριμένες βελτιώσεις για τους ανθρώπους και τη ζωή τους στη Γάζα», δήλωσε τη Δευτέρα. «Εάν η κατάσταση δεν βελτιωθεί, τότε μπορούμε να συζητήσουμε περαιτέρω μέτρα και να επανέλθουμε στο ζήτημα τον Ιούλιο».
Πράγματι την Πέμπτη, οι ευρωπαίοι ηγέτες κατάφεραν μόνο να συμφωνήσουν «να συνεχίσουν τις συζητήσεις».
Οι θέσεις των χωρών
«Αντιμέτωποι με τη συνεχιζόμενη παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από το Ισραήλ, η Ευρώπη πρέπει να δράσει», υποστήριξε ο ισπανός πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσεθ. Πάγιος υποστηρικτής της Παλαιστίνης, ο ισπανός πρωθυπουργός ζήτησε την «άμεση» αναστολή της Συμφωνίας Σύνδεσης ΕΕ-Ισραήλ, το οποίο υποστηρίχθηκε μόνο από τους πρωθυπουργούς της Ιρλανδίας και της Σλοβενίας.
Σε αντίστοιχο πνεύμα και ο γερμανός καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς, ο οποίος παρ’ όλο που στα τέλη Μαΐου άσκησε πρωτοφανή κριτική, για τα γερμανικά δεδομένα, στην πολιτική του ισραηλινού πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου, μετά την επίθεση στο Ιράν επανευθυγραμμίστηκε με το Ισραήλ. Ενώ το Βερολίνο ζήτησε κατάπαυση του πυρός στη Γάζα, μαζική παράδοση ανθρωπιστικής βοήθειας και λύση δύο κρατών, επανέλαβε ότι δεν θα υποστηρίξει καμία αμφισβήτηση της Συμφωνίας Σύνδεσης ΕΕ-Ισραήλ. Την ίδια θέση συμμερίστηκε η ιταλίδα πρωθυπουργός Τζόρτζια Μελόνι, η οποία δήλωσε ότι θα ήταν «αντιπαραγωγικό να αναληφθούν πρωτοβουλίες που θα έκλειναν τους διαύλους διαλόγου με το Ισραήλ».
Η αναστολή της Συμφωνίας Σύνδεσης, την οποία προωθεί ο Σάντσεθ, θα προκαλούσε σημαντική εμπορική αναστάτωση, ιδίως στο Ισραήλ το οποίο αγοράζει το ένα τρίτο των αγαθών του από την ΕΕ. Η συμφωνία, που ισχύει από το 2000, καλύπτει τα πάντα, από τις εμπορικές σχέσεις των δύο πλευρών – αξίας 50 δισ. δολαρίων ετησίως μόνο για αγαθά – έως τον πολιτικό διάλογο και τη συνεργασία στον τομέα της έρευνας και της τεχνολογίας. Η αναστολή της όμως απαιτεί ομοφωνία, οπότε ουσιαστικά αυτό το ενδεχόμενο είναι εκτός τραπεζιού.
Μια άλλη πιθανότητα, που απαιτεί μόνο ειδική πλειοψηφία, είναι η μερική αναστολή της συμφωνίας, για παράδειγμα των διατάξεων για το ελεύθερο εμπόριο ή ο αποκλεισμός του Ισραήλ από το ευρωπαϊκό πρόγραμμα χρηματοδότησης της έρευνας Horizon. Ωστόσο, σύμφωνα με διπλωματικές πηγές που επικαλείται η γερμανική Deutsche Welle, ούτε εκεί βγαίνουν τα νούμερα.
Η Ισπανία έχει ζητήσει επίσης εμπάργκο από την ΕΕ στην πώληση όπλων στο Ισραήλ, καθώς η Γερμανία είναι ένας από τους κύριους προμηθευτές του. Ωστόσο, το Βερολίνο επιβεβαίωσε πρόσφατα ότι θα συνεχίσει να πουλάει όπλα στο Ισραήλ και, χωρίς τη συμμετοχή της Γερμανίας, μια τέτοια κίνηση από την ΕΕ δεν θα είχε μεγάλο αντίκτυπο.
Ορισμένες άλλες χώρες, όπως το Βέλγιο, η Γαλλία και η Σουηδία, έχουν υποστηρίξει την επιβολή πρόσθετων κυρώσεων της ΕΕ στο Ισραήλ, αλλά και αυτές απαιτούν ομοφωνία.
Συμβολικές επιλογές
Καθώς η μερική ή ολική αναστολή της Συμφωνίας Σύνδεσης φαίνεται ανέφικτη, ο γαλλικός Monde αναφέρει πως η Κάλας και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενδέχεται να προτείνουν μια σειρά από πολύ πιο περιορισμένες ή συμβολικές επιλογές. Ενδεικτικά, δώδεκα κράτη φαίνεται πως υποστηρίζουν την πρόταση του Βελγίου να απαγορεύσει τις εισαγωγές προϊόντων και υπηρεσιών από εποικισμούς στη Δυτική Όχθη. Την Παρασκευή (27/6), η Ιρλανδία έγινε η πρώτη χώρα στην ΕΕ που υιοθετεί νομοθεσία που απαγορεύει το εμπόριο με τους ισραηλινούς εποίκους στη Δυτική Όχθη και την Ανατολική Ιερουσαλήμ.
