Η Κύπρος βρίσκεται αντιμέτωπη με μια αυξανόμενη πρόκληση: την κλιματική αλλαγή και τις καταστροφικές συνέπειες της στα δασικά της οικοσυστήματα. Το φετινό καλοκαίρι, οι πυρκαγιές στη Λεμεσό και σε άλλες περιοχές του νησιού προκάλεσαν σημαντικές απώλειες σε ανθρώπινες ζωές, κατοικίες και φυσικό περιβάλλον, αναδεικνύοντας την ανάγκη για αποτελεσματική και συντονισμένη αντιμετώπιση.
Σε αυτό το πλαίσιο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε τη δημιουργία ενός περιφερειακού κέντρου πυρόσβεσης στην Κύπρο, το οποίο θα λειτουργεί ως στρατηγικός κόμβος για την ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή. Το κέντρο αυτό θα παρέχει υποστήριξη σε περίπτωση δασικών πυρκαγιών, όχι μόνο στην Κύπρο αλλά και σε γειτονικές χώρες, ενισχύοντας τη διακρατική συνεργασία και την αποτελεσματικότητα των επιχειρήσεων διάσωσης και πυρόσβεσης.
Η πρόταση αυτή αναδεικνύει τον στρατηγικό ρόλο της Κύπρου στην περιφερειακή πολιτική προστασία. Το νησί, λόγω της γεωγραφικής του θέσης, μπορεί να λειτουργήσει ως κόμβος συντονισμού και εκπαίδευσης προσωπικού, αλλά και ως κέντρο τεχνογνωσίας για την πρόληψη και την καταστολή δασικών πυρκαγιών.
Ωστόσο, η πρόταση αυτή έρχεται μετά από μια σειρά γεγονότων που αναδεικνύουν τις αδυναμίες του ευρωπαϊκού μηχανισμού πολιτικής προστασίας. Κατά τις καταστροφικές πυρκαγιές του Ιουλίου 2025, η Κύπρος βρέθηκε σχεδόν αβοήθητη, με περιορισμένη υποστήριξη από την ΕΕ. Η γεωγραφική απομόνωση του νησιού δυσχεραίνει την άμεση πρόσβαση σε ευρωπαϊκά μέσα πυρόσβεσης, ενώ η ΕΕ δεν κατάφερε να ανταποκριθεί άμεσα στις ανάγκες της χώρας.
Ο Κύπριος ευρωβουλευτής Λουκάς Φουρλάς ανέδειξε αυτές τις αδυναμίες και πίεσε για την ίδρυση του περιφερειακού κέντρου. Το 2025, ο Φουρλάς τόνισε την ανάγκη για μόνιμη παρουσία πυροσβεστικών αεροσκαφών στην Κύπρο, υπογραμμίζοντας τη γεωγραφική απομόνωση του νησιού και τις καθυστερήσεις στην άφιξη ενισχύσεων από άλλες χώρες της ΕΕ. Η επιμονή του Φουρλά υπήρξε καθοριστική για την προώθηση της πρότασης, η οποία πλέον αναγνωρίζεται ως αναγκαία για την ενίσχυση της πολιτικής προστασίας στην περιοχή.
🛠️ Τι θα περιλαμβάνει το κέντρο;
Αν και η ακριβής δομή και το πεδίο εφαρμογής του κέντρου δεν έχουν ακόμη καθοριστεί, υπάρχουν κρίσιμα ερωτήματα που χρήζουν απάντησης:
- Μόνιμη παρουσία πτητικών μέσων: Η ύπαρξη μόνιμα σταθμευμένων πυροσβεστικών αεροσκαφών θεωρείται καθοριστική για την ταχύτητα αντίδρασης, όμως η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει αφήσει ανοικτό το ενδεχόμενο το κέντρο να λειτουργεί κυρίως ως κόμβος συντονισμού με τα κράτη-μέλη.
- Στελέχωση και εξοπλισμός: Δεν έχουν ανακοινωθεί λεπτομέρειες για τον αριθμό προσωπικού ή τον εξοπλισμό που θα διαθέτει το κέντρο, ενώ η στελέχωση παραμένει ανοιχτό θέμα διαπραγμάτευσης.
- Χρονοδιάγραμμα και χρηματοδότηση: Η ακριβής υλοποίηση και οι πηγές χρηματοδότησης θα συζητηθούν με τα κράτη-μέλη, αφήνοντας περιθώρια αβεβαιότητας ως προς την ταχύτητα ενεργοποίησης του κόμβου.
⚠️ Ανάγκη για εθνική αυτονομία
Παρά τις υποσχέσεις που φέρνει το περιφερειακό κέντρο, η Κύπρος δεν μπορεί να στηρίζεται αποκλειστικά σε αυτό. Η πολιτική προστασία παραμένει εθνική αρμοδιότητα και η χώρα οφείλει να εξοπλιστεί επαρκώς και αυτόνομα, ώστε να μπορεί να αντεπεξέλθει στις πυρκαγιές, ακόμη και αν ο περιφερειακός κόμβος καθυστερήσει ή περιοριστεί στον συντονισμό.
Η ίδρυση του περιφερειακού κέντρου πυρόσβεσης στην Κύπρο αποτελεί σημαντική εξέλιξη και μια ευκαιρία για το νησί να αναδειχθεί σε κόμβο ασφάλειας και προστασίας στην περιοχή. Ωστόσο, η επιτυχία του εγχειρήματος θα εξαρτηθεί από τη σαφήνεια στη δομή, την επάρκεια του προσωπικού και του εξοπλισμού, καθώς και από την ταυτόχρονη ενίσχυση της εθνικής ικανότητας πυρόσβεσης. Η Κύπρος πρέπει να εξασφαλίσει ότι το κέντρο θα λειτουργήσει συμπληρωματικά και όχι υποκαθιστώντας τις δικές της ευθύνες και υποχρεώσεις.
