Έφυγε από την ζωή, σήμερα, σε ηλικία 100 ετών ο αιώνιος αγωνιστής, πολιτικός και γιατρός Βάσος Λυσσαρίδης.
Ο Βάσος Λυσσαρίδης, ήταν ο ιδρυτής και πρώτος πρόεδρος της ΕΔΕΚ και διετέλεσε για σειρά ετών Πρόεδρος της Βουλής, ενώ αποτελεί μια εκ των προσωπικοτήτων εκείνων της Κύπρου, που έχουν συνδέσει το όνομά τους με σημαντικά γεγονότα που σημάδεψαν την πολιτική ζωή Κύπρου.
Λεπτομέρειες για την κηδεία του Βάσου Λυσσαρίδη, αναμένεται να ανακοινωθούν τις επόμενες ημέρες
Η σπάνια συνέντευξη του Βάσου Λυσσαρίδη στον τηλεοπτικό σταθμό MEGA και τις εκπομπή «Πρόσωπα» για τα παιδικά του χρόνια, την ζωή, τις σπουδές και την πολιτική:
Γιατρός, πολιτικός, ιδρυτής και αρχηγός του Σοσιαλιστικού Κόμματος ΕΔΕΚ, πρώην βουλευτής και πρώην πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων. Παντρεύτηκε και έζησε μέχρι το τέλος της ζωής της με τη Βαρβάρα Λυσσαρίδη.
Ο Βάσος Λυσσαρίδης γεννήθηκε στις 13 Μαίου 1920 στο χωριό Λεύκαρα. Σπούδασε ιατρική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Κατά την περίοδο των σπουδών του υπήρξε στέλεχος διαφόρων οργανώσεων, όπως πρόεδρος της Πανσπουδαστικής Επιτροπής Κυπριακού Αγώνος, πρόεδρος της Ενώσεως Κυπρίων Φοιτητών, γραμματέας της Συντονιστικής Επιτροπής Κυπριακών Σωματείων κ.α. Η ανάμειξή του σε συνδικαλιστικά, κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα ήταν συνεχής από νεαρή ηλικία. Υπήρξε πρόεδρος του Μετώπου Ειρήνης, μέλος του συμβουλίου του Παγκυπρίου Κινήματος Ειρήνης και μέλος άλλων οργανώσεων. Κατά τη διάρκεια του απελευθερωτικού αγώνα του 1955-59 πρόσφερε επίσης τις υπηρεσίες του και υπήρξε μέλος της αντιπροσωπευτικής ομάδας Ελλήνων Κυπρίων παραγόντων που ο αρχιεπίσκοπος Μακάριος κάλεσε νωρίς το 1959 στο Λονδίνο προκειμένου να τον συμβουλεύσουν για την αποδοχή ή όχι των συμφωνιών Ζυρίχης. Ήταν δε τότε ο Λυσσαρίδης μεταξύ των λίγων που τάχθηκαν σαφώς εναντίον της αποδοχής των συμφωνιών.
Μετά το τέλος του αγώνα, στις πρώτες βουλευτικές εκλογές που έγιναν το 1960, εξελέγη για πρώτη φορά βουλευτής και έκτοτε επανεκλεγόταν συνεχώς. Στο βουλευτικό αξίωμα υπηρέτησε συνολικά για 46 χρόνια.
Υπήρξε στενός συνεργάτης, σύμβουλος και προσωπικός γιατρός του προέδρου αρχιεπισκόπου Μακαρίου μέχρι τον θάνατό του στις 3 Αυγούστου του 1977.
Ο Βάσος Λυσσαρίδης πήρε ενεργό μέρος στην αντίσταση κατά των Τούρκων στο τέλος του 1963 και το 1964, μετά την ανταρσία των Τουρκοκυπρίων και την έναρξη των διακοινοτικών συγκρούσεων, ηγούμενος πρόχειρα εξοπλισμένων ομάδων εθελοντών που ο ίδιος οργάνωσε και που αγωνίστηκαν κυρίως στον Πενταδάκτυλο. Κατά την ίδια εποχή ανέλαβε διάφορες αποστολές στο εξωτερικό, όπως στην Αίγυπτο για επείγουσα εξασφάλιση ποσοτήτων όπλων για εξοπλισμό των ελληνοκυπριακων δυνάμεων που αντιμετώπισαν την ανταρσία των Τουρκοκυπρίων. Επανειλημμένα επίσης ανέλαβε πολιτικής φύσεως αποστολές στην Ελλάδα και αλλού, ως απεσταλμένος του προέδρου Μακαρίου. Ύπήρξε παλαιός και στενός φίλος του πρωθυπουργού της Ελλάδας Ανδρέα Παπανδρέου.
Χρήσιμες για την Κύπρο, τόσο στα Ηνωμένα Έθνη όσο και αλλού, αποδείχθηκαν οι προσωπικές διεθνείς διασυνδέσεις του, ιδίως με τους Άραβες και τους Αφρικανοασιάτες. Μετείχε σε πολλά συνέδρια Αφρικανοασιατικών κρατών και διετέλεσε πρόεδρος του Αφρικανοασιατικού Κινήματος Αλληλεγγύης προς την Κύπρο, καθώς και πρόεδρος του Κυπροαραβικού Συνδέσμου. Επίσης, αντιπρόεδρος του προεδρείου της Οργάνωσης Αφροασιατικής Αλληλεγγύης (AAPSO) και γενικός γραμματέας της διεθνούς επιτροπής κατά των φυλετικών διακρίσεων και του ρατσισμού.
Βουλευτής εξελέγη για πρώτη φορά το 1960 με τον συνδυασμό του “Πατριωτικού Μετώπου” και επανεξελέγη το 1970 και στη συνέχεια εκλεγόταν συνεχώς επικεφαλής του ψηφοδελτίου του κόμματός του. Ως μέλος της Βουλής υπηρέτησε συνεχώς από το 1960 μέχρι και το 2006, οπότε και αποσύρθηκε. Το κόμμα του οποίου ηγήθηκε, το Σοσιαλιστικό* Κόμμα ΕΔΕΚ, ιδρύθηκε από τον ίδιο και στενούς του συνεργάτες το 1969. Ο ίδιος, ως πρόεδρος του κόμματος, υπηρέτησε μέχρι το 2001 και στη συνέχεια ανακηρύχθηκε επίτιμος πρόεδρός του. Με την ιδιότητά του αυτή συμμετέχει και στο Εθνικό Συμβούλιο.
Το 1970 η ΕΔΕΚ εξασφάλισε το 13,4% των ψήφων και 2 από τις 35 βουλευτικές έδρες. Στις βουλευτικές εκλογές του 1976 η ΕΔΕΚ συνεργάστηκε με τα κόμματα ΑΚΕΛ και Δημοκρατική Παράταξη (αργότερα ΔΗΚΟ) που μαζί εξασφάλισαν το 71,2% των ψήφων. Η ΕΔΕΚ πήρε τότε 4 βουλευτικές έδρες. Στις βουλευτικές εκλογές του 1981 (που έγιναν για πρώτη φορά με το αναλογικό σύστημα), η ΕΔΕΚ συγκέντρωσε το 8,1% των ψήφων και εξασφάλισε 3 έδρες. Στις βουλευτικές εκλογές του 1985 η ΕΔΕΚ συγκέντρωσε το 11,07% των ψήφων και εξασφάλισε 6 βουλευτικές έδρες (επί συνόλου 56 εδρών). Στις εκλογές του 1991 εξασφάλισε ποσοστό 10,89% και 7 έδρες και στις εκλογές του 1996 ποσοστό 8,13% και 5 έδρες. Στις επόμενες εκλογές, το 2001, σημειώθηκε σημαντική πτώση στο ποσοστό του κόμματος, το οποίο κατήλθε με την ονομασία ΚΙ.ΣΟΣ (Κίνημα Σοσιαλδημοκρατών). Πήρε ποσοστό 6,51% και εξέλεξε μόνο 4 βουλευτές. Ωστόσο στις εκλογές του 2006 (και πάλι ως ΕΔΕΚ) ανέκαμψε και με ποσοστό 8,91% πήρε 5 έδρες.
Προσωπικά ο Βάσος Λυσσαρίδης κατήλθε, μετά τον θάνατο του προέδρου Μακαρίου το 1977, τρεις φορές ως υποψήφιος για το αξίωμα του προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας: Το 1983, με ανθυποψηφίους τον Σπύρο Κυπριανού (που εξελέγη) και τον Γλαύκο Κληρίδη, ο Λυσσαρίδης συγκέντρωσε το 9,5% των ψήφων. Το 1988, με ανθυποψηφίους τον Γιώργο Βασιλείου (που εξελέγη), τον Γλαύκο Κληρίδη και τον Σπύρο Κυπριανού, ο Λυσσαρίδης συγκέντρωσε το 9,22% των ψήφων. Το 1998 ο Βάσος Λυσσαρίδης, με ανθυποψηφίους τους Γλαύκο Κληρίδη (που εξελέγη τελικά), Γιώργο Ιακώβου, Αλέξη Γαλανό, Γιώργο Βασιλείου, Νίκο Κουτσού και Νίκο Ρολάνδη, εξασφάλισε στον πρώτο γύρο ποσοστό 10,59%.
Μετά τις βουλευτικές εκλογές του 1985, με τις ενωμένες ψήφους του (κυβερνώντος τότε) Δημοκρατικού Κόμματος (ΔΗΚΟ) και της ΕΔΕΚ, ο Βάσος Λυσσαρίδης εξελέγη πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων, αξίωμα το οποίο άσκησε κατά την περίοδο 1985-1991 (Βλέπε Βίντεο Ψηφιακός Ηρόδοτος Αρχείου ΡΙΚ). Ηγήθηκε πολλών κοινοβουλευτικών αποστολών τόσο στο Συμβούλιο της Ευρώπης όσο και αλλού. Ο Βάσος Λυσσαρίδης μετείχε επίσης διαφόρων διακομματικών αποστολών για προώθηση του Κυπριακού ζητήματος, τόσο στην έδρα των Ηνωμένων Εθνών στη Νέα Υόρκη, όσο και σε διάφορες χώρες.
Ο Βάσος Λυσσαρίδης υπήρξε συνεπής υποστηρικτής του προέδρου Μακαρίου και πολέμιος της ελληνικής στρατιωτικής χούντας καθ’ όλη τη διάρκεια της 7ετούς παραμονής της στην εξουσία στην Ελλάδα. Και ο ίδιος και το κόμμα του αγωνίστηκαν κατά του δικτατορικού καθεστώτος των Αθηνών αλλά απετέλεσαν και στόχο του, όπως και της τρομοκρατικής οργάνωσης ΕΟΚΑ Β΄ στην Κύπρο.
Ως αγώνας κατά του στρατιωτικού καθεστώτος των Αθηνών μπορεί να χαρακτηρισθεί και η ένοπλη αντίσταση, ιδίως στη Λευκωσία, πολλών μελών του κόμματος του Βάσου Λυσσαρίδη κατά τη διάρκεια του πραξικοπήματος ενάντια στον πρόεδρο Μακάριο τον Ιούλιο του 1974.
Μετά την τουρκική στρατιωτική εισβολή στην Κύπρο, που ακολούθησε το πραξικόπημα, ο Βάσος Λυσσαρίδης τάχθηκε αποφασιστικά ενάντια στην οποιαδήποτε συνθηκολόγηση και υπέρ της ταχύτερης επανόδου στην Κύπρο του προέδρου Μακαρίου. Λίγες μόνο μέρες μετά τη δεύτερη τουρκική στρατιωτική προέλαση στην Κύπρο, ο Βάσος Λυσσαρίδης έγινε στόχος δολοφονικής απόπειρας στη Λευκωσία. Από ενέδρα που στήθηκε από στοιχεία της ΕΟΚΑ Β΄ στην πλατεία Ελευθερίου Βενιζέλου, το πρωί της 30ής Αυγούστου 1974 (βλέπε Βίντεο Ψηφιακός Ηρόδοτος Αρχείου ΡΙΚ), ο ίδιος πληγώθηκε ελαφρά αλλά σκοτώθηκε ο ποιητής και στέλεχος της ΕΔΕΚ Δώρος Λοΐζου που τον συνόδευε στο ίδιο αυτοκίνητο. Μιλώντας λίγο μετά την απόπειρα εναντίον του, ο Βάσος Λυσσαρίδης έκαμε κήρυγμα ομόνοιας και συμφιλίωσης των Ελλήνων της Κύπρου ενάντια στον τουρκικό κίνδυνο.
Η θέση του όμως στο Κυπριακό πρόβλημα, μπορεί να χαρακτηριστεί με μια λέξη: αντίσταση. Σε κάθε ευκαιρία υποστήριζε και διακήρυσσε τη γραμμή μιας δυναμικής αγωνιστικής πολιτικής, που χαρακτηρίζεται αφ’ ενός από επιθετικότητα στο πολιτικό πεδίο διεθνώς και αφ’ ετέρου από αμυντική στρατιωτική θωράκιση της ελεύθερης Κύπρου ώστε να είναι δυνατό ν’ αντιμετωπιστεί οποιαδήποτε νέα στρατιωτική προέλαση της Τουρκίας. Υποστήριξε δε ότι μια ισχυρή άμυνα στον στρατιωτικό τομέα δίνει περισσότερες δυνατότητες άσκησης επιθετικής πολιτικής. Οι θέσεις του όμως αυτές, καθώς και διάφορα συνθήματα που υιοθέτησε (όπως το γνωστό “κάθε σπίτι και κάστρο, κάθε πολίτης και στρατιώτης”), παρεξηγήθηκαν από διάφορες κατευθύνσεις που χαρακτήρισαν τον ίδιο ως “εξτρεμιστή”. Στην κατηγορία ότι τάσσεται υπέρ του πολέμου, αντέταξε ότι “με τα κάστρα που είναι γερά θεμελιωμένα στην γη, κάνεις άμυνα και όχι επίθεση”.
Αρκετές φορές διαφώνησε σχετικά με υποχωρήσεις που έγιναν στο Κυπριακό ζήτημα μετά το 1974, από διάφορες κυβερνήσεις.
Ο Βάσος Λυσσαρίδης θεωρείται από κάποιους στην Κύπρο ως ένας δικαιωμένος εν πολλοίς πολιτικός, του οποίου οι θέσεις και απόψεις επανειλημμένα απεδείχθησαν ορθές. Από άλλους η εξαιρετική του ρητορική δεινότητα χαρακτηρίστηκε ως ένα εργαλείο για διατύπωση εύκολων πατριωτικών θέσεων οι οποίες ωστόσο λόγω υπεροπλίας της Τουρκίας ουδέποτε είχαν αντίκρυσμα. Ούτως ή άλλως ποτέ δεν κατόρθωσε να εξασφαλίσει ένα σημαντικό ποσοστό ψήφων, ούτε ο ίδιος ως άτομο (προεδρικές εκλογές) ούτε το κόμμα του (βουλευτικές και άλλες εκλογές), μένοντας πάντοτε στα επίπεδα μεταξύ 8% και 12%. “Όλοι μας ερωτεύονται και κανείς δεν μας παντρεύεται”, είχε πει κάποτε χαρακτηριστικά.
Παρά το μικρό ποσοστό ψήφων που διαθέτει, ο Βάσος Λυσσαρίδης υπήρξε δυσανάλογα πρωταγωνιστικός παράγων στις κυπριακές πολιτικές, οικονομικές και κοινωνικές εξελίξεις, έχοντας βαρύνουσα πολιτική γνώμη. Σε τούτο, συνέβαλαν σημαντικά οπι συμπορεύσεις της ΕΔΕΚ με το ΔΗΚΟ και ενίοτε το ΑΚΕΛ αλλά και οι σοβαρές αλλά και πλατιές διεθνείς διασυνδέσεις του.
Υπήρξε επίσης προσωπικός γιατρός του προέδρου και αρχιεπισκόπου Μακαρίου, ο οποίος του είχε αναθέσει κατά καιρούς και διάφορες κρίσιμες αποστολές στο εξωτερικό.
\
Ο Βάσος Λυσσαρίδης διετέλεσε πρόεδρος του Ιατρικού Συλλόγου “Ιπποκράτης” και πρόεδρος του Παγκυπρίου Ιατρικού Συλλόγου. Στο διεθνές πεδίο υπήρξε αντιπρόεδρος της Οργάνωσης Αφρικανοασιατικής Αλληλεγγύης, γενικός γραμματέας της Οργάνωσης Αλληλεγγύης στους λαούς της Νοτίου Αφρικής, ενώ στενές σχέσεις ανέπτυξε με πολλούς Ευρωπαίους ηγέτες.Υπήρξε προσωπικός φίλος πολλών ηγετών, μεταξύ των οποίων ο Ανδρέας Παπανδρέου, πρωθυπουργός της Ελλάδας και πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ, ο αρχηγός των Παλαιστινίων Γιασέρ Αραφάτ, οι Ευρωπαίοι πολιτικοί ηγέτες Oύλοφ Πάλμε, Βίλι Μπράντ και Φρανσουά Μιττεράν, ο Κουβανός ηγέτης Φιντέλ Κάστρο κ.α. Αναγορεύθηκε επίτιμος διδάκτορας από το Πάντειο Πανεπιστήμιο και το Πανεπιστήμιο Αθηνών, ενώ δέχθηκε και πολλές άλλες διακρίσεις. Το 2008 ο δήμαρχος Αθηναίων Νικήτας Κακλαμάνης απένειμε στον Βάσο Λυσσαρίδη το Μετάλλιο Τιμής και Ευποιίας της Πόλεως των Αθηνών. Το 2002, σε επίσκεψή του στη Ραμάλα, ο τότε Παλαιστίνιος ηγέτης Γιασέρ Αραφάτ, ύστερα από ομόφωνη απόφαση του Υπουργικού του Συμβουλίου, του απένειμε την Ανώτατη Τιμητική Διάκριση της Παλαιστινιακής Αρχής. Έχει επίσης ανακηρυχθεί επίτιμος δημότης πολλών Ελληνικών Δήμων.
Πέρα από πολιτικός, ο Βάσος Λυσσαρίδης είναι πολύ καλός επιστήμων αλλά σπάνια άσκησε το ιατρικό του επάγγελμα. Στις ελάχιστες ελεύθερες ώρες του ασχολείται με την τέχνη και κυρίως τη ζωγραφική (Βλέπε Βίντεο Ψηφιακός Ηρόδοτος Αρχείου ΡΙΚ). Διοργάνωσε, μάλιστα, και την πρώτη ατομική έκθεση έργων του στη Λευκωσία το 1980. Ακολούθησαν και άλλες ατομικές και ομαδικές εκθέσεις. Το 2006 πραγματοποιήθηκε στη Λευκωσία αναδρομική Έκθεση Ζωγραφικής του Βάσου Λυσσαρίδη και παρουσίαση του Λευκώματος “Βάσος Λυσσαρίδης ο άνθρωπος-ο ποιητής-ο ζωγράφος” που εξέδωσε το υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού. Το 2007 οργανώθηκε έκθεση ζωγραφικής του Λυσσαρίδη στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Ακόμη, ο Βάσος Λυσσαρίδης διακρίθηκε και ως ποιητής, εξεδόθησαν δε ποιήματά του τόσο στην ελληνική όσο και στην αγγλική.
Ποιητής, ζωγράφος, ο Βάσος Λυσσαρίδης άφησε το στίγμα του σε όλες τις πτυχές της ιστορίας και ζωής του τόπου του.
GREEN PRESS CYPRUS.NEWS
