H κατάρρευση ενός κρίσιμου ωκεάνιου ρεύματος στον Ατλαντικό, δεν μπορεί πλέον να θεωρείται απίθανη, σύμφωνα με νέα μελέτη.
Το Amoc -ένα από τα σημαντικότερα ωκεάνια ρεύματα του πλανήτη και καθοριστικός παράγοντας για το παγκόσμιο κλίμα- ή αλλιώς ατλαντική μεσημβρινή ανακυκλοφορία μεταφέρει θερμό νερό προς την Ευρώπη και την Αρκτική, όπου το νερό ψύχεται, βυθίζεται και σχηματίζει ένα βαθύ υποθαλάσσιο ρεύμα επιστροφής. Ωστόσο, εδώ και 1.600 χρόνια βρίσκεται στο πιο αδύναμο σημείο του, λόγω της κλιματικής κρίσης.
Ερχόμενοι στο σήμερα, πρόσφατα κλιματικά μοντέλα δείχνουν πως είναι η κατάρρευσή του είναι πιθανό να συμβεί πριν το 2100, αλλά η νέα ανάλυση εξετάζει μοντέλα που εκτείνονται χρονικά έως το 2300 και 2500.
Τα μοντέλα αυτά, δείχνουν ότι το σημείο καμπής που καθιστά αναπόφευκτο το κλείσιμο της Amoc είναι πιθανό να ξεπεραστεί μέσα στις επόμενες δεκαετίες, αν και η πλήρης κατάρρευση μπορεί να μη συμβεί παρά 50 έως 100 χρόνια αργότερα.
Η έρευνα διαπίστωσε ότι αν οι εκπομπές άνθρακα συνεχίσουν να αυξάνονται, το 70% των μοντέλων καταλήγει σε κατάρρευση. Με ενδιάμεσο επίπεδο εκπομπών, η κατάρρευση συνέβη στο 37% των μοντέλων, ενώ ακόμη και με χαμηλές μελλοντικές εκπομπές, το 25% των μοντέλων δείχνει κατάρρευση της Amoc. Οι επιστήμονες έχουν ήδη προειδοποιήσει ότι η κατάρρευση του πρέπει να αποφευχθεί «με κάθε κόστος», γεγονός που καθιστά επείγουσες τις μεγάλες περικοπές στις εκπομπές ορυκτών καυσίμων για την αποφυγή των καταστροφικών αυτών επιπτώσεων.
Τι θα φέρει μία πιθανή κατάρρευση του Amoc
Σε περίπτωση κατάρρευσης, η ζώνη τροπικών βροχοπτώσεων θα μετατοπιστεί και ως συνέπεια θα βυθίσει τη δυτική Ευρώπη σε ψυχρούς χειμώνες και ξηρασίες το καλοκαίρι, ενώ παράλληλα θα προσθέσει έως και 50 εκατοστά στην ήδη αυξανόμενη στάθμη της θάλασσας.
Τα νέα αποτελέσματα είναι «αρκετά σοκαριστικά, γιατί παλιότερα έλεγα ότι η πιθανότητα κατάρρευσης του Amoc λόγω της υπερθέρμανσης του πλανήτη ήταν κάτω από 10%. Τώρα, ακόμη και σε σενάρια χαμηλών εκπομπών φαίνεται πως η πιθανότητα φτάνει και το 25%», δήλωσε ο καθηγητής Στέφαν Ράμστορφ του Ινστιτούτου Πότσδαμ για την Έρευνα των Κλιματικών Επιπτώσεων, που συμμετείχε στην ομάδα μελέτης.
«Αυτοί οι αριθμοί έχουν αβεβαιότητα, αλλά μιλάμε για αξιολόγηση κινδύνου: ακόμα και 10% πιθανότητα κατάρρευσης της Amoc είναι υπερβολικά υψηλή. Βρήκαμε ότι το σημείο καμπής, όπου η κατάρρευση γίνεται αναπόφευκτη, πιθανότατα θα ξεπεραστεί μέσα στα επόμενα 10 έως 20 χρόνια. Αυτό είναι εξίσου σοκαριστικό, και γι’ αυτό πρέπει να δράσουμε πολύ γρήγορα μειώνοντας τις εκπομπές», συνεχίζει.
Η μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Environmental Research Letters, ανέλυσε τα στάνταρ κλιματικά μοντέλα που χρησιμοποιεί η Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC). Οι επιστήμονες ανησύχησαν ιδιαίτερα από το γεγονός ότι σε πολλά μοντέλα, το σημείο καμπής φτάνεται μέσα στην επόμενη δεκαετία ή δύο, και μετά από αυτό το κλείσιμο του Amoc γίνεται αναπόφευκτο λόγω ενός αυτοενισχυόμενου μηχανισμού ανατροφοδότησης.
Οι θερμοκρασίες στην Αρκτική ανεβαίνουν γρήγορα λόγω της κλιματικής κρίσης, πράγμα που σημαίνει ότι ο ωκεανός ψύχεται πιο αργά. Το θερμότερο νερό είναι λιγότερο πυκνό και βυθίζεται πιο αργά. Αυτή η επιβράδυνση επιτρέπει περισσότερες βροχοπτώσεις στις επιφανειακές αλμυρές θάλασσες, μειώνοντας ακόμα περισσότερο την πυκνότητα και καθυστερώντας περαιτέρω τη βύθιση, δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο.
Μια άλλη νέα μελέτη, με διαφορετική προσέγγιση, διαπίστωσε επίσης ότι το σημείο καμπής πιθανότατα θα ξεπεραστεί μέχρι τα μέσα του αιώνα. Μόνο ορισμένα από τα μοντέλα του IPCC φτάνουν πέρα από το 2100, οπότε οι ερευνητές εξέτασαν ποια από αυτά που τρέχουν μέχρι το τέλος του αιώνα δείχνουν ήδη πως το Amoc βρίσκεται σε τελική φάση παρακμής. Από εκεί προέκυψαν τα ποσοστά 70%, 37% και 25%.
Η μελέτη που είχε καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η πλήρης κατάρρευση είναι απίθανη αυτόν τον αιώνα, είχε επικεφαλής τον Δρ. Τζόναθαν Μπέικερ από το Met Office Hadley Centre στο Ηνωμένο Βασίλειο. «Αυτή η νέα μελέτη αναδεικνύει ότι ο κίνδυνος αυξάνεται μετά το 2100», κατέληξε.
