Ο Πειραιάς αναπνέει δηλητήριο. Δεν είναι υπερβολή· είναι επιστημονικό δεδομένο.
Το 2024, μετρήσεις της NABU που παρουσιάστηκαν από την Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία κατέγραψαν στον αέρα του Πειραιά μέση συγκέντρωση 80 μg/m³ διοξειδίου του αζώτου (NO₂) — επίπεδα που υπερβαίνουν κατά πολύ τα ανώτατα όρια που θέτουν η Ευρωπαϊκή Ένωση και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας. Οι ίδιες μετρήσεις κατέταξαν τον Πειραιά «πρωταθλητή» ρύπανσης σε σύγκριση με άλλα λιμάνια της Μεσογείου, ενώ αντίστοιχα επίπεδα βρέθηκαν και στην Καλλιθέα, αποδεικνύοντας ότι το τοξικό νέφος εξαπλώνεται και στις γειτονιές.
Δύο χρόνια νωρίτερα, η πανευρωπαϊκή έρευνα LIFE4MEDECA μέτρησε στον Πειραιά τα υπερλεπτόκοκκα σωματίδια (PM0.1) που εκπέμπουν τα πλοία.
Τα αποτελέσματα σοκάρουν:
- Καθαρός αέρας υποβάθρου: 2.000–3.000 σωματίδια/cm³.
- Σε διέλευση πλοίου: 135.000 σωματίδια/cm³ κατά μέσο όρο, με ανώτατες τιμές έως 400.000 σωματίδια/cm³.
- Μέσα σε διαμερίσματα και παιδικές χαρές κοντά στο λιμάνι: έως 230.000 σωματίδια/cm³.
Με απλά λόγια: ο αέρας στις γειτονιές του Πειραιά ήταν έως και 50 φορές πιο μολυσμένος όταν περνούσε πλοίο, σε σχέση με τον «καθαρό» αέρα της πόλης.
Τα υπερλεπτόκοκκα σωματίδια (PM0.1) είναι τα πιο επικίνδυνα. Εισχωρούν βαθιά στους πνεύμονες, περνούν στο αίμα και συνδέονται με καρκίνο, θρόμβους, καρδιοπάθειες και άσθμα. Ο ΠΟΥ επισημαίνει ότι δεν υπάρχει ασφαλές όριο για την εισπνοή τους. Και στον Πειραιά, τα παιδιά που παίζουν σε παιδικές χαρές δίπλα στις προβλήτες τα αναπνέουν καθημερινά.
Με βάση τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος, η ατμοσφαιρική ρύπανση προκαλεί περίπου 15.500 πρόωρους θανάτους στην Ελλάδα κάθε χρόνο — περισσότερους απ’ ό,τι η πανδημία COVID-19 την περίοδο 2020–2022.
ΟΛΠ και Cosco: ανάπτυξη χωρίς ευθύνη
Παρά τα ευρήματα, ο ΟΛΠ και η Cosco δεν έχουν προχωρήσει σε καμία ουσιαστική περιβαλλοντική επένδυση, ούτε σε αντισταθμιστικές δράσεις στις γειτονιές του Πειραιά και των γύρω περιοχών.
Η εικόνα γίνεται ακόμη πιο αποκαλυπτική αν συγκριθεί με όσα εφαρμόζονται σε άλλα ευρωπαϊκά λιμάνια:
- Στο Αμβούργο, από το 2027 όλα τα κρουαζιερόπλοια θα υποχρεωθούν να συνδέονται στο σύστημα shore power, σβήνοντας τους κινητήρες τους και μειώνοντας δραστικά τους ρύπους.
- Στην Κοπεγχάγη, ήδη κλιμακώνεται η χρήση shore power για τα κρουαζιερόπλοια, ώστε οι λιμενικές λειτουργίες να είναι «πράσινες» και φιλικές προς την υγεία.
- Στο Ναϊμέγκεν της Ολλανδίας, στο λιμάνι κρουαζιέρας έχουν εγκατασταθεί καινοτόμα φίλτρα παθητικής αντιρρύπανσης εξωτερικού χώρου γύρω από τις προβλήτες και στη ζώνη ανάπλασης δίπλα στο λιμάνι. Τα φίλτρα αυτά δεσμεύουν τα πιο επικίνδυνα μικροσωματίδια (PM0.1, PM2.5 και PM10), αποδεικνύοντας ότι υπάρχουν λύσεις που μπορούν να εφαρμοστούν και σε πόλεις σαν τον Πειραιά.
Κι όμως, ενώ αποκομίζουν τεράστια κέρδη από τη διαχείριση του λιμανιού και τον πολλαπλασιασμό των κρουαζιερόπλοιων, δεν έχουν εγκαταστήσει ούτε συστήματα ηλεκτροδότησης από τη στεριά (shore power), ούτε φίλτρα ατμοσφαιρικής αντιρρύπανσης στις προβλήτες. Η «ανάπτυξη» που διαφημίζουν χτίζεται πάνω σε πνεύμονες που ασφυκτιούν.
Υπουργείο Ναυτιλίας: από θεματοφύλακας σε συνένοχος
Ακόμη πιο σοβαρή είναι η στάση του Υπουργείου Ναυτιλίας. Παρά τα αποτελέσματα των διεθνών μελετών, δεν έχει υπάρξει ούτε ένα πιλοτικό έργο στον Πειραιά, ούτε σχέδιο εφαρμογής μέτρων. Το Υπουργείο κλείνει τα μάτια και λειτουργεί περισσότερο ως ασπίδα της Cosco παρά ως υπερασπιστής της δημόσιας υγείας. Η σιωπή του μετατρέπεται σε συνενοχή.
Ο Πειραιάς δεν μπορεί να περιμένει
Οι λύσεις υπάρχουν, εφαρμόζονται και είναι γνωστές. Ο Πειραιάς δεν μπορεί να συνεχίσει να αναπνέει τοξικά νέφη, ούτε τα παιδιά του να μεγαλώνουν σε μια μόνιμη αιθαλομίχλη. Κάθε μέρα αδράνειας κοστίζει χαμένες ανάσες, χαμένα χρόνια ζωής. Και όσο η πολιτεία λειτουργεί ως υπηρέτης των συμφερόντων της Cosco, το έγκλημα θα συνεχίζεται.
