Πλαστικές Σακούλες, πλαστικές υποσχέσεις: Η κακοδιαχείριση, τα ημίμετρα και τα έσοδα χωρίς λογοδοσία

Δημοφιλή Άρθρα

More articles

Η Κατάσταση στην Κύπρο

Από την 1η Ιουλίου 2018, η Κύπρος επέβαλε περιβαλλοντική χρέωση 5 σεντ ανά πλαστική σακούλα, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Οδηγία 2015/720. Αρχικά, η μείωση της χρήσης κατά 80% το 2019 παρουσιαζόταν ως επιτυχία, αλλά η χώρα εξακολουθεί να κατατάσσεται τέταρτη στην ΕΕ ως προς την κατανάλωση πλαστικών σακουλών ανά άτομο, αποκαλύπτοντας ότι η πολιτική ήταν επιφανειακή. Η ανακοίνωση για πλήρη απαγόρευση από τον Φεβρουάριο του 2023 φαίνεται περισσότερο επικοινωνιακή κίνηση παρά ουσιαστική δράση. Στην πράξη, οι πολίτες συνεχίζουν να χρησιμοποιούν πλαστικές σακούλες, πληρώνοντας απλώς το κόστος, ενώ τα έσοδα που υποτίθεται ότι προορίζονται για περιβαλλοντικές δράσεις παραμένουν αδιαφανή και ανεκμετάλλευτα. Η Κύπρος αποδεικνύει ότι προτιμά συμβολική δράση αντί για ουσιαστική πολιτική, μετατρέποντας τη χρέωση σε πρόσχημα και τη γραφειοκρατία σε «πράσινο» καμουφλάζ.

Χώρες με Ολική Απαγόρευση

Στη Ρουάντα, η απαγόρευση των πλαστικών σακουλών εφαρμόζεται με τόσο αυστηρές ποινές που μοιάζει με δικτατορικό καθεστώς. Η κοινωνία περιορίζεται αφόρητα και η προσωπική ελευθερία αντιμετωπίζεται ως εμπόδιο, ενώ η επιτυχία επιτυγχάνεται μόνο με υψηλό κοινωνικό κόστος. Παρόμοια, η Κένυα επιβάλλει φυλάκιση και βαριά πρόστιμα, περιορίζοντας την πλαστική χρήση αλλά επιβαρύνοντας ταυτόχρονα οικονομικά και κοινωνικά τους πολίτες. Αυτά τα παραδείγματα δείχνουν ότι η ολική απαγόρευση μπορεί να είναι αποτελεσματική μόνο υπό συνθήκες που είναι αφόρητες κοινωνικά και μη βιώσιμες σε δημοκρατικά κράτη.

Χώρες με Εναλλακτικά Μέτρα

Στο Ηνωμένο Βασίλειο, η χρέωση για τις πλαστικές σακούλες από το 2015 οδήγησε σε μείωση της χρήσης κατά 98%, ενώ στην Ιρλανδία από το 2002 η μείωση έφτασε στο 90%. Η επιτυχία τους βασίζεται στην αυστηρή εφαρμογή, στην ενημέρωση των πολιτών και στη διαφάνεια για τα έσοδα, τα οποία αξιοποιούνται σε περιβαλλοντικές δράσεις. Αντίστοιχα παραδείγματα υπάρχουν και στη Σκωτία, στη Δανία και στη Σουηδία, όπου η χρήση μειώθηκε σημαντικά λόγω χρεώσεων και εκστρατειών ευαισθητοποίησης. Οι χώρες αυτές αποδεικνύουν ότι η χρέωση μπορεί να λειτουργήσει μόνο όταν υπάρχει σοβαρή στρατηγική, ευαισθητοποίηση των πολιτών και αποτελεσματική αξιοποίηση των εσόδων. Στην Κύπρο και την Ελλάδα, αντίθετα, οι πολίτες χρεώνονται χωρίς τα χρήματα να επενδύονται σε ουσιαστικές περιβαλλοντικές δράσεις, αφήνοντας τις πολιτικές να παραμένουν φαινομενικές και αναποτελεσματικές.

Χώρες με Συνεχιζόμενη Χρήση Πλαστικών Σακουλών με Κόστος

Στην Ελλάδα, η χρέωση 4 σεντ ανά σακούλα από το 2018 μείωσε τη χρήση κατά 85%, αλλά η κατανάλωση παραμένει υψηλή. Τα έσοδα των 61 εκατομμυρίων ευρώ χρησιμοποιούνται ελάχιστα για εκστρατείες ευαισθητοποίησης (μόλις 4 εκατομμύρια), ενώ το υπόλοιπο απορροφάται από γραφειοκρατία και διαδικασίες. Στην Κύπρο, η κατάσταση είναι αντίστοιχη: μείωση 80%, αλλά η κατανάλωση παραμένει σημαντική, η αξιοποίηση των εσόδων είναι αμφίβολη και η παρακολούθηση των μέτρων σχεδόν ανύπαρκτη. Είναι σαφές ότι στις δύο χώρες η χρέωση λειτουργεί περισσότερο ως εισπρακτικό μέτρο παρά ως περιβαλλοντική πολιτική, αφήνοντας την πλαστική ρύπανση να συνεχίζεται.

Ευρωπαϊκή Ένωση: Από τη Χρέωση στην Ολική Απαγόρευση

Η Οδηγία 2015/720 της ΕΕ επιβάλλει μείωση της κατανάλωσης πλαστικών σακουλών σε λιγότερες από 40 ανά άτομο ετησίως μέχρι το 2025. Πέρα από Ηνωμένο Βασίλειο και Ιρλανδία, αποτελεσματικά μέτρα εφαρμόστηκαν και στη Σκωτία, στη Δανία και στη Σουηδία, όπου η χρήση μειώθηκε σημαντικά λόγω χρέωσης και προγραμμάτων ευαισθητοποίησης. Ωστόσο, σε πολλές χώρες της ΕΕ η εφαρμογή παραμένει ημίμετρο: οι χρεώσεις είναι χαμηλές, η παρακολούθηση των εσόδων ανεπαρκής και η διαφάνεια σχεδόν ανύπαρκτη. Αυτό δείχνει ότι ακόμη και στην Ευρώπη, η απουσία στρατηγικού σχεδιασμού και διαφάνειας καθιστά τα μέτρα αποδυναμωμένα και επιτρέπει στους πολίτες να βλέπουν μόνο χρεώσεις χωρίς ουσιαστικό όφελος.

Τι πρέπει να γίνει τελικά;

Η εμπειρία της Κύπρου, της Ελλάδας και άλλων χωρών δείχνει ότι η χρέωση ή η απαγόρευση μπορεί να μειώσει τη χρήση πλαστικών σακουλών μόνο όταν υπάρχει αυστηρή εφαρμογή, πλήρης διαφάνεια και ουσιαστική αξιοποίηση των εσόδων. Στην Κύπρο και την Ελλάδα όλα αυτά απουσιάζουν, με αποτέλεσμα οι πολίτες να πληρώνουν για μια επίπλαστη πολιτική, ενώ η πλαστική ρύπανση συνεχίζει να υφίσταται.

Για να υπάρξει ουσιαστική αλλαγή, απαιτείται:

  • Ενίσχυση της διαφάνειας με μηχανισμούς παρακολούθησης και δημοσιοποίηση των εσόδων από τις χρεώσεις.
  • Αποτελεσματική διαχείριση των χρημάτων ώστε να επενδύονται σε περιβαλλοντικές δράσεις και ανακύκλωση.
  • Εκστρατείες ενημέρωσης και εκπαίδευσης για τις συνέπειες της χρήσης πλαστικών σακουλών και τις εναλλακτικές λύσεις.
  • Στρατηγικός σχεδιασμός που προωθεί βιωσιμότητα και κυκλική οικονομία, ώστε η μείωση της πλαστικής ρύπανσης να είναι ουσιαστική και όχι επικοινωνιακό τέχνασμα.

Η Κύπρος και η Ελλάδα θα πρέπει να σταματήσουν να προσποιούνται ότι εφαρμόζουν περιβαλλοντικές πολιτικές και να ακολουθήσουν παραδείγματα χωρών που συνδυάζουν αυστηρότητα, διαφάνεια και στρατηγική. Διαφορετικά, η «πράσινη πολιτική» τους θα παραμένει μια ακριβή φούσκα χωρίς ουσία.



- Advertisement -spot_img

Τελευταία άρθρα

- Advertisement -spot_img