Πριν από λίγες μέρες αν και πέρασε απαρατήρητο, η Παγκόσμια Ημέρα του Ελέφαντα, δεν έφερε φέτος αισιοδοξία, αλλά καμπανάκι κινδύνου. Ο παγκόσμιος πληθυσμός των ελεφάντων έχει καταρρεύσει μέσα σε έναν μόλις αιώνα: από τα 12 εκατομμύρια, έχουν απομείνει σήμερα λιγότερα από 400.000, σύμφωνα με τα στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα η WWF Ισπανίας. Η κατάσταση είναι δραματική και οι αιτίες βαθιά ανθρώπινες: παράνομο εμπόριο ελεφαντόδοντου, καταστροφή ενδιαιτημάτων, αλλαγή χρήσης γης και έλλειψη αυστηρής εφαρμογής των διεθνών νόμων.
«Αν δεν μπορούμε να προστατεύσουμε καν αυτά τα εμβληματικά θηλαστικά, πώς θα προστατεύσουμε άλλα είδη που περνούν απαρατήρητα;»
— Λουίς Σουάρεθ, Συντονιστής Διατήρησης της WWF Ισπανίας
Μια γενιά χαμένη στον χρόνο
- Οι ελέφαντες της Ασίας έχουν περιοριστεί σε λιγότερους από 40.000,
- Οι ελέφαντες του Βόρνεο αγγίζουν μετά βίας τους 1.000,
- Οι ελέφαντες των δασών της Αφρικής έχουν μειωθεί κατά 90% τα τελευταία 30 χρόνια,
- Οι ελέφαντες της σαβάνας κατά 60% τα τελευταία 50 χρόνια.
Πρόκειται για ένα οικολογικό σοκ που αντανακλά την αποτυχία της παγκόσμιας κοινότητας να προστατεύσει αυτά τα εμβληματικά είδη. Οι ελέφαντες, πέρα από το συμβολικό τους βάρος, αποτελούν βασικό κρίκο στη διατήρηση των τροπικών και σαβανικών οικοσυστημάτων.
Το ελεφαντόδοντο συνεχίζει να σκοτώνει
Παρόλο που το 1989 θεσπίστηκε η διεθνής απαγόρευση του εμπορίου ελεφαντόδοντου από τη Σύμβαση CITES, η παράνομη θήρα όχι μόνο συνεχίζεται αλλά και κλιμακώνεται.
Σύμφωνα με τη World Animal Protection, περίπου 20.000 ελέφαντες σκοτώνονται ετησίως για τους χαυλιόδοντές τους. Από το 2008 έχει παρατηρηθεί νέα έξαρση του φαινομένου, ιδίως λόγω της αυξανόμενης ζήτησης από αγορές του νοτιοανατολικού Ασιατικού χώρου, όπου το ελεφαντόδοντο θεωρείται δείγμα πολυτέλειας και κοινωνικού status.
Ο Αγουστίν Λόπεθ Γκόγια, διευθυντής Βιολογίας στο Ζωολογικό Πάρκο της Μαδρίτης, επισημαίνει ακόμη και γενετικές συνέπειες από την επιλεκτική σφαγή:
«Οι ελέφαντες με τους μεγαλύτερους χαυλιόδοντες ήταν οι πρώτοι στόχοι. Αυτό έχει οδηγήσει σε μεταβολές στο γονιδίωμα και μείωση στο μέσο μέγεθος των χαυλιοδόντων στις επόμενες γενιές».
Η οικολογική λειτουργία των ελεφάντων: “Κηπουροί της φύσης
Εκτός από το συμβολικό βάρος, οι ελέφαντες διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο στην οικολογική ισορροπία. Λειτουργούν ως:
- Διασκορπιστές σπόρων,
- Κλαδευτές δασών,
- Δημιουργοί μονοπατιών μέσα στα δάση και τη σαβάνα,
- Ρυθμιστές της βιοποικιλότητας μέσω της επίδρασής τους στη βλάστηση.
«Τους λέμε “κηπουρούς της φύσης” γιατί ανανεώνουν τα οικοσυστήματα, ταυτόχρονα καταστρέφοντας και ξαναφυτεύοντας», εξηγεί ο Σουάρεθ.
Έκκληση για δράση: Νόμοι, πρόστιμα, ευαισθητοποίηση
Η WWF και άλλοι οργανισμοί διαχείρισης άγριας ζωής ζητούν:
- Αυστηρότερη επιβολή του διεθνούς δικαίου,
- Κλείσιμο των “μαύρων διαδρόμων” εμπορίου σε χώρες όπως η Μοζαμβίκη και η Ουγκάντα,
- Υψηλότερες ποινές για τους λαθρέμπορους,
- Εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση του κοινού,
- Ενίσχυση προστατευόμενων περιοχών και βιώσιμων τουριστικών προγραμμάτων.
Η κατάσταση είναι επείγουσα. Όπως τόνισε ο Σουάρεθ:
«Δεν μπορεί να είναι πιο επικερδές να πουλάς κομμάτια άγριας ζωής παρά να διακινείς ναρκωτικά ή όπλα. Αυτό πρέπει να αλλάξει».
Το μέλλον των ελεφάντων είναι και δικό μας μέλλον
Η WWF Ισπανίας και άλλοι οργανισμοί, όπως το Ζωολογικό Πάρκο της Μαδρίτης, συμμετέχουν σε προγράμματα διατήρησης όπως το Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα για Είδη Υπό Εξαφάνιση (EEP). Εκεί φιλοξενούνται ελέφαντες της Σουμάτρας, μία υπο-είδος με μόλις 2.400–2.800 παγκοσμίως – μια μείωση 50% από το 1985.
Το ερώτημα παραμένει:
Αν πράγματι θέλουμε να σώσουμε τους ελέφαντες, είμαστε έτοιμοι να δράσουμε — ή θα τους θυμόμαστε απλώς σε έρευνες για την εξαφάνιση τους…
GREEN PRESS CYPRUS.NEWS
