Σε πρώτη φάση η Μαρία Άνχελα Ολγκίν Κουεγιάρ επέλεξε να καταγράψει τα όσα είχαν να της πουν οι συνομιλητές της και κυρίως ήθελε να κρατήσει σημειώσεις με τα όσα η κάθε πλευρά είχε να πει. Τα άτομα που βρέθηκαν στις συναντήσεις της απεσταλμένης του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών το πρώτο που κρατάνε είναι πως η επιλογή της Ολγκίν μόνο τυχαία δεν μπορεί να θεωρηθεί και πρώτο δείγμα γραφής είναι πως θα εργαστεί με μεθοδικότητα για να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις ώστε όταν ξεκινήσει μια διαδικασία να έχει επιτυχία.
Το ταξίδι-γνωριμίας της Ολγκίν στο νησί (και εν συνεχεία αυτή την εβδομάδα στις πρωτεύουσες των τριών εγγυητριών και στις Βρυξέλλες) έδειξε και ποιες είναι οι προθέσεις του ίδιου του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών. Μέσω της απεσταλμένης του ο Αντόνιο Γκουτέρες θέλησε να στείλει ένα μήνυμα προς όλα τα εμπλεκόμενα μέρη. Ότι ξεκινά μια προσπάθεια από την οποία ο ίδιος αναμένει να βγει ένα αποτέλεσμα. Το αποτέλεσμα στην προκειμένη περίπτωση δεν θα είναι άλλο από του να μπορέσει να υπάρξει μια συμφωνία ώστε να ξεκινήσει η διαδικασία επαναφοράς των δύο πλευρών σε διαδικασία συνομιλιών. Ή πιο απλά να βρεθεί κοινό έδαφος.
Πηγαίνοντας πίσω μια διετία όταν ξεκίνησε η προσπάθεια διορισμού απεσταλμένου καταγράφεται μια αντιπαράθεση ανάμεσα στις δύο πλευρές κατά πόσο αυτός θα έχει τον τίτλο του «προσωπικού απεσταλμένου του ΓΓ» ή του «ειδικού απεσταλμένου». Με την ελληνοκυπριακή πλευρά να στέκεται στον ορισμό «προσωπικός απεσταλμένος» καθώς αυτό σήμαινε αυτομάτως ότι θα κινείται εντός του πλαισίου που καθορίζεται από τις αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών. Ενώ από την άλλη η τουρκική πλευρά αναζητούσε συνεχώς έναν ορισμό που θα της έδινε ένα πάτημα για να οδηγηθεί η όλη διαδικασία εκτός του πλαισίου που καθορίζουν τα ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών.
Παρά τις αρχικές του κινήσεις, που ικανοποιούσαν πρωτίστως την τακτική της τουρκικής πλευράς, ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών κατά τις συναντήσεις που είχε μέσα στο τελευταίο εξάμηνο του 2023 με τις δύο πλευρές ήταν αρκούντως ξεκάθαρος ως προς το στάτους που θα έχει ο απεσταλμένος του. Πρώτον, στην απαίτηση της τουρκικής πλευράς για να απευθυνθούν στο Συμβούλιο Ασφαλείας για να ζητήσουν αλλαγή των όρων εντολής στο Κυπριακό, ο Αντόνιο Γκουτέρες ξεκαθάρισε πως τόσο ο ίδιος όσο και όσοι ενεργούν εκ μέρους των Ηνωμένων Εθνών υπόκεινται στους όρους εντολής που καθορίζει το Συμβούλιο Ασφαλείας και όχι το αντίθετο. Άρα αυτό που απαιτούσε η τουρκική πλευρά δεν μπορούσε να ικανοποιηθεί. Δεύτερον, η πιο πάνω τοποθέτηση του Γενικού Γραμματέα αποτέλεσε και την απάντηση που έδωσε στην ελληνοκυπριακή πλευρά προκειμένου να καθησυχάσει τις ανησυχίες της σ’ ό,τι αφορά το στάτους του απεσταλμένου. Υπογραμμίζοντας παράλληλα πως ακόμα και οι αξιωματούχοι του ΟΗΕ Γιέτζια-ΝτιΚάρλο που επισκέπτονταν το νησί και είχαν περιοδικές συναντήσεις με τους δύο ηγέτες δεν κινούνταν εκτός του πλαισίου που καθορίζουν τα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας.
Το όλο θέμα έρχεται να ξεκαθαρίσει οριστικά με τον διορισμό της Μαρία Άνχελ Ολγκίν Κουεγιάρ. Τόσο με την ανακοίνωση των Ηνωμένων Εθνών όσο και με την πρόσφατη απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας για την ανανέωση της ΟΥΝΦΙΚΥΠ αναφέρεται ρητώς ότι πρόκειται για «προσωπική απεσταλμένη του Γενικού Γραμματέα» (Secretary-General’s Personal Envoy) η οποία «θα αναλάβει ρόλο καλών υπηρεσιών εκ μέρους του». Και κατ’ αυτό τον τρόπο κλείνει μια μακρά και αντιπαραγωγική συζήτηση η οποία θα μπορούσε να κλείσει από πολύ νωρίς.
Μια σειρά από απεσταλμένους ή αντιπροσώπους του Γενικού Γραμματέα εμφανίζονταν ως από μηχανής θεοί που πίστευαν ότι μπορεί να επιβάλουν αυτά που οι ίδιοι θεωρούν ως «συμφωνία» ή «λύση» προκειμένου να κλείσει το Κυπριακό και να τελειώνουν. Και ενεργούσαν χωρίς να λαμβάνουν υπόψη τους τις ευαισθησίες ή τις ανησυχίες αμφοτέρων των πλευρών. Εκεί και όπου οι θέσεις ήταν αντίθετες με τις δικές τους υποστήριζαν ότι αυτό είχε να κάνει με την ανυπαρξία θέλησης/βούλησης για λύση του Κυπριακού. Κοινό χαρακτηριστικό τους ήταν πως κανείς εξ αυτών δεν είχε εμπειρία ανάλογη με το Κυπριακό διαπραγματεύσεων και ούτε είχε να αντιμετωπίσει παρόμοιες δυσκολίες.
Η Μαρία Άνχελ Ολγκίν Κουεγιάρ ξεκινά από μια εντελώς διαφορετική αφετηρία καθώς ήταν μέρος μιας ανάλογης με το Κυπριακό διαδικασίας η οποία οδήγησε τελικά στον τερματισμό μιας 50χρονης σύγκρουσης στην Κολομβία με εκατομμύρια νεκρούς. Η Ολγκίν συμμετείχε στις ειρηνευτικές συνομιλίες της Κολομβίας οι οποίες κατέληξαν σε μια συμφωνία με την οποία τερματιζόταν ο εμφύλιος στη χώρα.
