Kαι πάνω που άρχισαν να βλέπουν φως στο τούνελ, η πραγματικότητα ήρθε να τους διαψεύσει. Η πιθανή «θετική» παρενέργεια στην οποία είχαν εναποθέσει τις ελπίδες τους, ήταν ότι η αύξηση του διοξειδίου του άνθρακα (CO₂) στην ατμόσφαιρα-εκτός από την άνοδο της παγκόσμιας θερμοκρασίας και την άνοδο της στάθμης της θάλασσας- θα μπορούσε να ενισχύσει την ανάπτυξη των φυτών, άρα και την παραγωγή τροφίμων.
Η λογική πίσω από αυτή την πεποίθηση ήταν απλή: Τα φυτά χρησιμοποιούν το διοξείδιο του άνθρακα και το φως του ήλιου για τη φωτοσύνθεση, οπότε θεωρητικά η αύξηση του CO₂ θα μπορούσε να σημαίνει περισσότερη τροφή. Αλλά η πραγματικότητα είναι πιο περίπλοκη από αυτό. Τα φυτά όντως μεγαλώνουν γρηγορότερα όταν αυξάνονται τα επίπεδα CO₂, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι θα έχουμε περισσότερα τρόφιμα για τους ανθρώπους. Κι αυτό γιατί άλλες έρευνες έχουν δείξει ότι οι περιοχές όπου μπορούμε να καλλιεργούμε τα τρόφιμά μας όχι μόνο μεταβάλλονται, αλλά και συρρικνώνονται.
Όπως εξηγεί σε άρθρο της στο The Conversation η Sterre ter Haar, διδάκτωρ ερευνήτρια και λέκτορας στο Τμήμα Βιομηχανικής Οικολογίας του Ινστιτούτου Περιβαλλοντικών επιστημών του Πανεπιστημίου Leiden, οι διαρκώς μεταβαλλόμενες καιρικές συνθήκες και τα ακραία καιρικά φαινόμενα, όπως οι καύσωνες, η ξηρασία ή οι ακραίες βροχοπτώσεις, θα γίνουν πιο συχνά και θα περιορίσουν την παγκόσμια παραγωγή τροφίμων.
Η αύξηση του CO₂ μπορεί να είναι καλή για την ταχύτητα ανάπτυξης ενός φυτού και όχι τόσο καλή για τον τόπο όπου αναπτύσσεται, αλλά τι γίνεται με την επίδραση στο ίδιο το φυτό; Το μεγαλύτερο μέρος της διατροφής μας προέρχεται από καλλιέργειες ή από ζώα που τρέφονται (κυρίως) με φυτά. Εάν τα φυτά αντιδρούν στην αύξηση των επιπέδων CO₂, αυτό θα μπορούσε να σημαίνει ότι αλλάζει και η θρεπτική τους αξία.
Οι πρώτες μελέτες δεν ήταν καταληκτικές. Ο τρόπος για να το ελέγξουν αυτό οι επιστήμονες φαίνεται απλός: Καλλιεργούν δύο φυτά υπό πανομοιότυπες συνθήκες, με τη διαφορά ότι στο ένα δίνουν περισσότερο CO₂, και στη συνέχεια τα συγκρίνουν. Οι επιστήμονες παρατήρησαν διαφορές, αλλά δεν μπορούσαν να πουν εάν το αποτέλεσμα ήταν σημαντικό ή απλώς σύμπτωση.
Η νέα της ανάλυση δείχνει μια ενδιαφέρουσα εικόνα: Κάθε μπουκιά τροφής γίνεται συγκριτικά υψηλότερη σε θερμίδες αλλά χαμηλότερη σε θρεπτικά συστατικά. «Συγκεντρώσαμε 59.048 μετρήσεις από 109 μελέτες και συγκρίναμε τα αποτελέσματα σε μια βασική τιμή 350 ppm ατμοσφαιρικού διοξειδίου του άνθρακα με ένα αυξημένο επίπεδο 550 ppm. Εξετάσαμε 32 θρεπτικά συστατικά σε 43 διαφορετικές καλλιέργειες», αναφέρει η ερευνήτρια και σημειώνει πως για πρώτη φορά, «παρατηρήσαμε μια σαφή μεταβολή στη σύνθεση των φυτών σε ένα ευρύ φάσμα ειδών και βασικών θρεπτικών συστατικών».
Καθώς αυξάνεται το διοξείδιο του άνθρακα, αυξάνεται και η απορρόφηση άνθρακα, και περισσότερος άνθρακας σημαίνει περισσότεροι υδατάνθρακες, όπως σάκχαρα και άμυλο. Ωστόσο, κρίσιμα θρεπτικά συστατικά όπως ο σίδηρος, ο ψευδάργυρος και οι πρωτεΐνες μειώθηκαν όλα. Τα τρόφιμά μας μπορεί να έχουν περισσότερους υδατάνθρακες, αλλά λιγότερα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά. Ενώ η μέση μείωση της θρεπτικής αξίας ήταν μόνο λίγα τοις εκατό, ορισμένα τρόφιμα παρουσίασαν μεγάλες μειώσεις, όπως η μείωση του ψευδαργύρου κατά 38% στα ρεβίθια.
Αυτό που επίσης ξεχώρισε ήταν τα βαρέα μέταλλα, όπως ο μόλυβδος. Μπορεί να αυξάνονται στα τρόφιμά μας – κάτι που αποτελεί σοβαρό πρόβλημα, καθώς ο μόλυβδος είναι τοξικός ακόμη και σε πολύ χαμηλά επίπεδα και μπορεί να βλάψει τον εγκέφαλο, την καρδιά και το νευρικό σύστημα – αλλά αυτό δεν είναι κάτι που μπορούμε να πούν με βεβαιότητα οι επιστήμονες με βάση τη μελέτη τους.
Οι βιολόγοι τείνουν να μελετούν τα φυτά για να κατανοήσουν τι συμβαίνει με τα θρεπτικά συστατικά που χρειάζονται, ενώ οι ερευνητές που επικεντρώνονται στην ανθρώπινη υγεία εξετάζουν τα φυτά για να δουν τι συμβαίνει με τα θρεπτικά συστατικά που χρειαζόμαστε. Ωστόσο, ούτε τα φυτά ούτε οι άνθρωποι χρειάζονται βαρέα μέταλλα όπως ο μόλυβδος, οπότε πολύ λίγες μελέτες τα παρακολούθησαν.
Οι λίγες που το έκαναν κατέγραψαν μια ανησυχητική αύξηση. Σύμπτωση; Οι επιστήμονες δεν είναι σίγουροι – και αυτός είναι ακριβώς ο λόγος για τον οποίο εκτιμούν πως πρέπει να αρχίσουν να εξετάζουν το θέμα πιο προσεκτικά. «Ίσως χρειαστεί να επανεξετάσουμε τι σημαίνει υγιεινή διατροφή στις επόμενες δεκαετίες. Η επισιτιστική ασφάλεια δεν θα σημαίνει απαραίτητα και ασφάλεια θρεπτικών συστατικών», λέει χαρακτηριστικά η Sterre ter Haar. Μια υγιεινή διατροφή σήμερα μπορεί να περιέχει πολύ λίγα θρεπτικά συστατικά στο μέλλον λόγω της μεταβαλλόμενης σύνθεσης των καλλιεργειών μας, παρά το γεγονός ότι εξακολουθεί να περιέχει αρκετές θερμίδες.
Όπως σε μια συνταγή μαγειρικής η αλλαγή των ποσοτήτων ενός συστατικού μπορεί να αλλάξει το συνολικό αποτέλεσμα, έτσι συμβαίνει και με τη διατροφή μας. Δεν θα αλλάξουν μόνο οι θρεπτικές αξίες των τροφίμων μας, αλλά και η ικανότητά μας να μαγειρεύουμε με αυτά. Η μεταβαλλόμενη σύνθεση των φυτών μπορεί επίσης να επηρεάσει την ικανότητά μας να φτιάχνουμε ψωμί ή ζυμαρικά.
Εάν τα τρόφιμά μας γίνονται πιο θερμιδικά και σχετικά λιγότερο θρεπτικά, σε ακραίες περιπτώσεις, θα μπορούσαμε να δούμε αύξηση τόσο του μέσου σωματικού βάρους όσο και του υποσιτισμού. Οι επιστήμονες εξετάζουν τώρα τι σημαίνει αυτό για τη διατροφή μας, αλλά εν τω μεταξύ, ένας καλός τρόπος για να μετριάσουμε αυτές τις πιθανές επιπτώσεις θα ήταν να ακολουθούμε μια διατροφή που να περιλαμβάνει ποικιλία τροφίμων.
Η κλιματική κρίση μοιάζει με ένα μακρινό πρόβλημα, αλλά είναι ήδη εδώ. Ένα σημαντικό μέρος της αύξησης των τιμών των τροφίμων έχει ήδη συνδεθεί με την κλιματική κρίση. Ορισμένα τρόφιμα γίνονται όλο και πιο δύσκολο να βρεθούν. Μόνο οι καταστροφές που προκλήθηκαν από ακραία καιρικά φαινόμενα προκάλεσαν ζημιές ύψους 20,3 δισεκατομμυρίων δολαρίων στους Αμερικανούς αγρότες πέρυσι. Η μελέτη της Sterre ter Haar εξέτασε την επίδραση της αύξησης του CO₂ από 350 ppm, που μερικές φορές αναφέρεται ως το τελευταίο «ασφαλές» επίπεδο για τον άνθρωπο, σε 550 ppm. Αυτή τη στιγμή βρισκόμαστε στα 426 ppm περίπου, πράγμα που σημαίνει ότι η κλιματική κρίση είναι εδώ και οι επιπτώσεις της είναι ήδη ορατές στα πιάτα μας.
green press cyprus.news
