«Κόλαφος» για τα Υπουργεία Εσωτερικών, Υγείας και Παιδείας είναι η παρέμβαση της Επιτρόπου Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού, Δέσπως Μιχαηλίδου σε σχέση με τις συνθήκες διαβίωσης στα Κέντρα φιλοξενίας αιτητών ασύλου. Σε επιστολή που απέστειλε στα τρία Υπουργεία η Επίτροπος εκφράζει δυσαρέσκεια και έντονο προβληματισμό σε ό,τι αφορά στη μετατροπή δύο κέντρων υποδοχής σε κλειστού τύπου, αφού, όπως σημειώνει, με την απόφαση αυτή πλήττονται θεμελιώδεις ελευθερίες και βασικά δικαιώματα παιδιών.
Πρόκειται για το Προσωρινό Κέντρο Φιλοξενίας Μεταναστών Πουρνάρα στην Κοκκινοτριμιθιά και το Κέντρο Υποδοχής και Φιλοξενίας Αιτητών Διεθνούς Προστασίας (ΚΥΦΑΔΠ) στην Κοφίνου. Η κα. Μιχαηλίδου αναφέρεται στις συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί στα δύο Κέντρα, ειδικά μετά τη μετατροπή τους για ακόμη μια φορά σε κλειστά (στη βάση του περί Λοιμοκαθάρσεως Διατάγματος), με αποτέλεσμα να απαγορεύεται η είσοδος και η έξοδος των αιτητών εκτός κι αν αυτή αφορά ανθρωπιστικούς, ιατρικούς ή άλλους σοβαρούς λόγους, όπως είναι οι σκοποί πρόσβασης στο Δικαστήριο, κατόπιν σχετικής άδειας του Υπουργού Εσωτερικών.
Σημειώνεται ότι με την απόφαση για κλείσιμο των Κέντρων αυτά έχουν ουσιαστικά μετατραπεί σε κέντρα κράτησης, με αποτέλεσμα να διαμένοντες να έχουν συμπληρώνει δύο μήνες απόλυτου εγκλεισμού.
Όπως σημειώνει η Επίτροπος, η απόφαση για απαγόρευση της εξόδου των ατόμων από τα Κέντρα, οδήγησε στο συνωστισμό και υπερπληθυσμό των Κέντρων, ο οποίος με τη σειρά του έχει σοβαρότατες εκπτώσεις στη μεταχείριση των ατόμων σε ό,τι αφορά στις παρεχόμενες υπηρεσίες, στις συνθήκες διαβίωσης και στη διεκπεραίωση των αναγκαίων διαδικασιών.
Ιδιαίτερα για το Πουρνάρα η Επίτροπος τονίζει ότι οι συνθήκες διαβίωσης είναι πολύ άσχημες, δεδομένου ότι ως κέντρο πρώτης υποδοχής και φιλοξενίας σχεδιάστηκε για να καλύπτει ανάγκες διαμονής 72 ωρών κι όχι για να παρέχονται αξιοπρεπείς συνθήκες για μακρόχρονη παραμονή. Εξυπακούεται, αναφέρει η Επίτροπος, ότι η κατάσταση που δημιουργήθηκε έχει δυσμενείς επιπτώσεις και στη ψυχολογία των διαμενόντων, η οποία συντείνει στην εμφάνιση συναισθημάτων θυμού, ματαίωσης, απελπισίας και αντιδράσεων, όπως διενέξεις και συμπλοκές τόσο μεταξύ των διαμενόντων όσο και των διαμενόντων με το προσωπικό των Κέντρων. Αποτέλεσμα των πιο πάνω συνθηκών αποτελούν τα πρόσφατα περιστατικά βίας και τα επεισόδια με συμπλοκές μεταξύ των διαμενόντων στο Πουρνάρα, κατά τα οποία προκλήθηκαν τραυματισμοί ατόμων και πολλαπλές καταστροφές.
Ως εκ τούτου η Επίτροπος εκφράζει τη δυσαρέσκεια και τον έντονο προβληματισμό της σε σχέση με τη μετατροπή των πιο πάνω κέντρων υποδοχής σε κλειστά, ειδικά όταν με την απόφαση αυτή πλήττονται θεμελιώδεις ελευθερίες και βασικά δικαιώματα παιδιών, πολλαπλά ευάλωτων. «Τα ατομικά δικαιώματα δεν είναι απόλυτα και μπορούν να περιοριστούν για την προστασία της δημόσιας υγείας, νοουμένου όμως ότι τηρείται, η αρχή της αναλογικότητας σε σχέση με την εξυπηρέτηση του επιδιωκόμενου σκοπού», αναφέρει η Επίτροπος, σημειώνοντας ότι τα περιοριστικά μέτρα, τα οποία ρυθμίζονται μέσα από τα Διατάγματα του Υπουργού Υγείας, δεν πρέπει να ξεπερνούν το απολύτως αναγκαίο για την προστασία της δημόσιας υγείας.
«Δεν είναι κατανοητοί οι λόγοι για τους οποίους αποφασίσθηκε η μετατροπή των πιο πάνω Κέντρων σε κλειστά, δεδομένου ότι με την απόφαση αυτή, ουσιαστικά, τα Κέντρα, κατά παράβαση των όσων προβλέπονται από Διεθνείς Συμβάσεις και εθνικές νομοθεσίες, ως προς τις υποχρεώσεις της Δημοκρατίας, σε σχέση με τη μεταχείριση των αιτητών ασύλου συμπεριλαμβανομένων οικογενειών με παιδιά και ασυνόδευτων ανηλίκων, μετατράπηκαν σε χώρους κράτησης», τονίζει η Επίτροπος Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού.
Όσον αφορά στο Πουρνάρα, η Επίτροπος αναφέρει ότι αυτή την περίοδο φιλοξενούνται περίπου 60 ασυνόδευτοι ανήλικοι, ότι η ασφαλής ζώνη για τους ασυνόδευτους ανηλίκους είναι υπερπλήρης, ότι δεν υπάρχουν ξεχωριστοί χώροι καραντίνας και διαμονής κρουσμάτων για τους ασυνόδευτους ανήλικους και ότι παρόλο ότι επιτρέπεται – με την ολοκλήρωση των απαραίτητων διαδικασιών – η μετακίνηση των ασυνόδευτων αιτητών εκτός του Κέντρου, ο υπερπληθυσμός που δημιουργήθηκε από τη γενική απαγόρευση εξόδων, έχει επίσης αλυσιδωτές δυσμενείς επιπτώσεις και στους ασυνόδευτους ανήλικους διαμένοντες.
Όσον αφορά στο ΚΥΦΑΔΠ, η Επίτροπος επισημαίνει ότι η απόφαση για μετατροπή του σε κλειστό, έχει επίσης σοβαρές και δυσανάλογες επιπτώσεις στην πρόσβαση των παιδιών που διαμένουν εκεί στα δικαιώματά τους. Συγκεκριμένα, στο Κέντρο διαμένουν παιδιά όλων των ηλικιών, τα οποία φοιτούν σε σχολεία δημοτικής και μέσης εκπαίδευσης. Λόγω του αναφερόμενου μέτρου, τα παιδιά αυτά από τον Νοέμβριο μέχρι τις διακοπές των Χριστουγέννων, όταν τα σχολεία λειτουργούσαν με τη φυσική παρουσία μαθητών, δεν δικαιούνταν να εξέρχονται του Κέντρου ούτε καν για φοίτηση στα σχολεία τους, πολύ περισσότερο για άλλες ψυχαγωγικές δραστηριότητες εκτός του Κέντρου.
Δεδομένων των πιο πάνω η Επίτροπος ζητεί από το Υπουργείο Εσωτερικών και το Υπουργείο Υγείας:
- Να ενημερωθεί για τους λόγους για τους οποίους αποφασίστηκε η μετατροπή των δύο Κέντρων σε κλειστού τύπου, καθώς και για την αξιολόγηση που έγινε πριν από τη λήψη της σχετικής απόφασης.
- Να ενημερωθεί για τους εσωτερικούς κανονισμούς λειτουργίας και των δύο Κέντρων.
- Να μελετηθεί και να επαναξιολογηθεί η αναγκαιότητα του μέτρου αυτού στη βάση της αρχής της αναλογικότητας και του επιδιωκόμενου σκοπού.
- Να προωθηθούν ενέργειας για την υλοποίηση των εισηγήσεων που περιλήφθηκαν στην έκθεση της Εθνικής Ανεξάρτητης Αρχής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, ειδικά οι εισηγήσεις που αφορούν στη μεταχείριση των ασυνόδευτων ανήλικων αιτητών, των οικογενειών με παιδιά και των ευάλωτων ατόμων που διαμένουν στο Πουρνάρα.
Από το Υπουργείο Παιδείας η Επίτροπος ζητεί:
- Να της αναφερθούν οι αριθμοί των παιδιών που διαμένουν στο Κέντρο και η βαθμίδα της εκπαίδευσης στην οποία φοιτούν.
- Να ενημερωθεί για τη μορφή της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης που παρέχεται ανάλογα με την τάξη και τη βαθμίδα εκπαίδευσης που ανήκουν τα παιδιά.
- Να ενημερωθεί για την υποδομή που υπάρχει, προκειμένου να λειτουργεί ικανοποιητικά η εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Επιπλέον ζητεί διευκρινίσεις για τη σύνδεση στο διαδίκτυο και για το κατά πόσον διαθέτει ή έχει δοθεί σε κάθε παιδί ατομική ηλεκτρονική συσκευή.
- Ενημέρωση για το κατά πόσον υπάρχει συγκεκριμένος χώρος, στον οποίο τα παιδιά μπορούν να παρακολουθούν την εξ αποστάσεως εκπαίδευση και αν επιβλέπονται από υπεύθυνο ενήλικα κατά τη διάρκεια της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης.
- Ερωτά σε ποια εξατομίκευση, διαφοροποίηση ή και άλλη υποστήριξη έχει προχωρήσει το Υπουργείο Παιδείας στην παρεχόμενη εξ αποστάσεως εκπαίδευση στα παιδιά, λαμβάνοντας υπόψη τις επιπρόσθετες ιδιαιτερότητες που παρουσιάζονται (π.χ. αδυναμία των γονιών λόγω γλώσσας να υποστηρίξουν τα παιδιά τους, ανάγκες μετάφρασης για τα ίδια τα παιδιά, εκπαίδευση τους στη χρήση της τεχνολογίας).
- Ποιες άλλες εναλλακτικές επιλογές ή ενέργειες μελετώνται για την καλύτερη δυνατή παροχή εκπαίδευσης και υποστήριξης στα παιδιά του Κέντρου, λαμβάνοντας υπόψη ότι στερούνται του δικαιώματος για φυσική παρουσία στο σχολείο από τα μέσα Νοεμβρίου.
