Από το 1760, όταν ο Έλληνας Νικόλας ντέλα Μανταλένα αποφάσισε να δημιουργήσει, κοντά στην Πιάτσα ντι Σπάνια, έναν χώρο αριστοκρατικό και καλλιτεχνικό, μέχρι σήμερα, το συγκεκριμένο ιστορικό καφέ υπήρξε σημείο αναφοράς για ποιητές, στοχαστές, καλλιτέχνες και περιηγητές από όλη την Ευρώπη.
Στα ξύλινα τραπέζια του με τις μαρμάρινες επιφάνειες, έγραψε ο Γκόγκολ αποσπάσματα από τις Νεκρές Ψυχές, συζητούσε ο Σοπενχάουερ, φιλοσοφούσε ο Νίτσε, εμπνεόταν ο Γκαίτε και σύχναζαν προσωπικότητες όπως ο Σταντάλ, ο Ντίκενς, ο Λόρδος Βύρων, ο Κιτς, ο Μπωντλαίρ, ο Άντερσεν, μέχρι τον Μοράβια. Ένα πραγματικό «σαλόνι της Ευρώπης», όπου η Ιστορία και η τέχνη μπλέκονταν με την καθημερινότητα.
Στους τοίχους του, σήμερα, μπορεί κανείς να θαυμάσει περισσότερα από 300 έργα τέχνης, συλλογή τόσο σημαντική που το ιταλικό κράτος κήρυξε το καφέ, το 1953 (υπάρχει στο εξωτερικό του και μαρμάρινη πλάκα), «τόπο ιστορικού και εθνικού ενδιαφέροντος».
Ωστόσο, το θρυλικό αυτό στέκι βρίσκεται πλέον αντιμέτωπο με μια απειλή της εποχής μας: την έξωση. Το κτίριο όπου στεγάζεται ανήκει στο Ισραηλίτικο Νοσοκομείο της Ρώμης, το οποίο ενοικιάζει τον χώρο στους σημερινούς διαχειριστές.
Η δικαστική διαμάχη για το ενοίκιο —που έχει φτάσει το αστρονομικό ποσό των 120.000 ευρώ τον μήνα— οδήγησε τους ενοικιαστές να αδειάσουν μέσα στον Αύγουστο κάθε έπιπλο και έργο τέχνης, πριν φτάσει ο δικαστικός επιμελητής με εντολή έξωσης.
Η υπόθεση αναβλήθηκε μέχρι τις 22 Σεπτεμβρίου, όμως το μέλλον παραμένει αβέβαιο. Οι διαχειριστές επικαλούνται τον τεράστιο πολιτιστικό ρόλο του Γκρέκο, ενώ το νοσοκομείο αντιτείνει ότι τα έσοδα είναι ζωτικής σημασίας για τη στήριξη της δημόσιας υγείας.
Έπειτα από περισσότερα από 250 χρόνια αδιάλειπτης λειτουργίας, το Caffè Greco κινδυνεύει να κατεβάσει ρολά. Και αν αυτό συμβεί, η απώλεια δεν θα είναι μόνο για τη Ρώμη, αλλά για ολόκληρη την ευρωπαϊκή πολιτιστική κληρονομιά.
Γιατί η απουσία του θα μοιάζει σαν ένα βαθύ κενό στον πολιτιστικό χάρτη της Αιώνιας Πόλης.
Γιάννης Πανταζόπουλος
