Ο βρετανικός Guardian δημοσίευσε εκτενές ρεπορτάζ για την επίθεση στον υπάλληλο της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων στις αρχές Μαρτίου στην Αθήνα και για την όπως όλα δείχνουν σύνδεσή της με το «παρακράτος» που δρα στο «νησί των ανέμων» και την «εκτός ελέγχου» επιθυμία των επενδυτών να εκμεταλλευτούν τη Μύκονο. Το άρθρο έχει τίτλο «Βία στην Ελλάδα κατά των προσπαθειών να διασωθεί η αρχαία κληρονομιά της Μυκόνου».
Tο κουβάρι της υπόθεσης της επίθεσης ενάντια στον Μανώλη Ψαρρό άρχισε να ξετυλίγεται όταν η αστυνομία έμαθε τη δουλειά του που είναι αρχαιολόγος και υπάλληλος στην Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων. Η Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων ασχολείται με όλα τα θέματα σχετικά με τη διατήρηση, προστασία και φύλαξη των αρχαιοτήτων και δίνει έμφαση στην προστασία του φυσικού και πολιτιστικού τοπίου των Κυκλάδων προσπαθώντας παράλληλα να κρατήσει μια ισορροπία σε σχέση με την τουριστική ανάπτυξη του νησιού. Κύριο μέλημά της, δηλαδή, τα τελευταία χρόνια είναι ο προσδιορισμός του μέτρου για τη βιώσιμη ανάπτυξη με σεβασμό στο περιβάλλον. Σημειώνεται πως σύμφωνα με εργαζόμενους αρχαιολογική υπηρεσία, στις Κυκλάδες «δεν εμποδίζεται η ανάπτυξη. Οι εργασίες προχωρούν κανονικά και με τον νόμο, αφού φυσικά έχει προηγηθεί έλεγχος».
Ο Μανώλης Ψαρρός, λοιπόν, είναι επιφορτισμένος με τον αρχαιολογικό έλεγχο της Μυκόνου. Αυτό σημαίνει ότι είναι υπεύθυνος για τις εγκρίσεις για οικοδομικές άδειες ξενοδοχείων, κέντρων διασκέδασης, καταγραφές παραβάσεων και αυθαιρεσιών κ.ά. Πηγές της αρχαιολογικής υπηρεσίας συνδέουν την επίθεση με τις οικοδομικές αυθαιρεσίες σε περιοχές αρχαιολογικού ενδιαφέροντος που λαμβάνουν χώρα στη Μύκονο, κάνοντας ειδική μνεία για δύο συγκεκριμένα κέντρα διασκέδασης σε παραλίες του νησιού, τα οποία βρίσκονται στο μικροσκόπιο των πολεοδομικών αρχών. Εδώ και αρκετά χρόνια η κατάσταση στη Μύκονο έχει ξεφύγει από κάθε έλεγχο. Σύμφωνα με τα λεγόμενα όσων γνωρίζουν, «τα λεφτά είναι τόσο πολλά που οι επιχειρηματίες ρισκάρουν χωρίς να σκέφτονται τις συνέπειες ή τα πρόστιμα». Μέσα σ’ ένα βράδυ υψώνονται κατασκευές. Δεν υπολογίζουν τίποτα. Ούτε φυσικά τους υπαλλήλους, οι οποίοι πλέον, υπό τον φόβο της «μαφίας της Μυκόνου», φοβούνται να κάνουν τη δουλειά τους, να καταγράφουν δηλαδή αυθαιρεσίες και παραβάσεις. Αποτέλεσμα αυτού είναι ο φαύλος κύκλος της ασυδοσίας διευρύνεται και η φράση «Η Μύκονος έχει τους δικούς της νόμους» να αντιπροσωπεύει απόλυτα την κατάσταση στο νησί.
Όσο, λοιπόν, η αστυνομία εντείνει την έρευνά της για την ταυτοποίηση των δραστών της επίθεσης στον αρχαιολόγο Μανώλη Ψαρρό, στο επίκεντρο έρχεται όλο και περισσότερο το πιο διάσημο «νησί του πάρτι» στην Ευρώπη, όπου η οικοδομική φρενίτιδα έφερε την αρχαιολογική υπηρεσία, στην οποία έχει ανατεθεί η προστασία της πλούσιας πολιτιστικής κληρονομιάς της Μυκόνου, σε εμπόλεμη κατάσταση με τους κατασκευαστές.
«Τα πάντα σχετικά με αυτή την επίθεση είναι ενδεικτικά του πόσο εκτός ελέγχου έχει γίνει η κατάσταση στη Μύκονο», ανέφερε στον βρετανικό Guardian η Δέσποινα Κουτσούμπα, πρόεδρος του Συνδέσμου Ελλήνων Αρχαιολόγων. «Είναι ξεκάθαρο, καθώς δεν υπάρχουν άλλα κίνητρα, ότι αυτό ήταν ένα χτύπημα μαφιόζικου στυλ που εκτελέστηκε από ανθρώπους που ακολουθούσαν τον Μανώλη από τη δουλειά. Αφορά τεράστια επιχειρηματικά συμφέροντα και είχε στόχο να προκαλέσει φόβο στις καρδιές των αρχαιολόγων».
Η Μύκονος έχει καταληφθεί από συμφέροντα που την αντιμετωπίζουν σαν ζώνη του λυκόφωτος. Η κυβέρνηση δείχνει να συμφωνεί. Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, η αστυνομία και οι τοπικοί αξιωματούχοι συμφώνησαν την περασμένη εβδομάδα ότι η ανομία στην οποία βασίζεται η παράνομη κατασκευαστική δραστηριότητα σε έναν από τους πιο δημοφιλείς προορισμούς της Ελλάδας συνδέθηκε με ένα έγκλημα για το οποίο οι δράστες δεν έχουν ακόμη βρεθεί.
Εδώ χρόνια, η Μύκονος αποτελεί διεθνώς πρωτοπόρος ως παιδική χαρά για τους πλούσιους. Τα μπαρ, τα εστιατόρια και οι παραλίες της έχουν μετατραπεί σε χώρους που αποφέρουν ολοένα και περισσότερα κέρδη. Αλλά η βάναυση επίθεση στον Ψαρρό φέρνει στο φως και την πιο σκοτεινή πλευρά: ενός νησιού που έχει καταληφθεί από συμφέροντα που αντιμετωπίζουν το νησί σαν μια ζώνη του λυκόφωτος πέρα από την εμβέλεια της κεντρικής κυβέρνησης και του νόμου.
Την Τετάρτη, καθώς ο Μητσοτάκης συγκάλεσε σύσκεψη του υπουργικού συμβουλίου για την υπόθεση, αξιωματούχοι περιέγραφαν ανοιχτά τη Μύκονο ως «κράτος εν κράτει». Δίνοντας φωνή σε αυτές τις ανησυχίες, ο Έλληνας πρωθυπουργός υπογράμμισε ότι τα μέτρα δημόσιας τάξης θα επιβληθούν. Τις επόμενες ημέρες, μάλιστα, αναμένεται να φτάσουν στη Μύκονο οι πρώτοι 100 από το επιπλέον προσωπικό ασφαλείας, συμπεριλαμβανομένων αστυνομικών, ανακριτών οικονομικού εγκλήματος, επιθεωρητών περιβάλλοντος και κτιρίων. Σύμφωνα με τις ανακοινώσεις του πρωθυπουργού, θα ενταθούν, επίσης, οι ενέργειες για την καταπολέμηση της παράνομης δόμησης σε αγροτικές περιοχές, τόσο στη Μύκονο όσο και σε γειτονικά νησιά του Αιγαίου.
Η κοινότητα των αρχαιολόγων της Ελλάδας, μια ομάδα που δεν ξεπερνά τους 1.000 ανθρώπους, θεωρείται εδώ και καιρό ως ο θεματοφύλακας της εξαιρετικής ιστορικής κληρονομιάς της χώρας. Για πολλούς, η ομάδα των ερευνητών είναι το τελευταίο προπύργιο ενάντια στις λεηλασίες που συνδέονται όλο και περισσότερο με τον τουρισμό. Όμως, με την τουριστική βιομηχανία να αντιπροσωπεύει το 25% του ΑΕΠ -και να αποτελεί μακράν τη μεγαλύτερη κινητήρια δύναμη της ελληνικής οικονομίας- οι ισορροπίες ανάμεσα στις ανάγκες των επισκεπτών και τη διατήρηση του φυσικού περιβάλλοντος και της ομορφιάς του, που τους φέρνει στη χώρα είναι πολύ λεπτές.
Η εντυπωσιακή ανάκαμψη του τουρισμού μετά την πανδημία δεν έχει βοηθήσει. Η Ελλάδα ετοιμάζεται για άλλη μια σεζόν ρεκόρ -πέρυσι ήταν το μέρος με την τρίτη μεγαλύτερη επισκεψιμότητα στη γη- και οι ανησυχίες των αρχαιολόγων που αναγκάζονται να υποστούν την περιβόητα αργή γραφειοκρατία δεν έχουν σημασία για τους επενδυτές. Τα πρόστιμα που επιβάλλονται σε παραβάτες για την κατασκευή πολυτελών κατοικιών, ξενοδοχείων και beach bar κοντά ή μέσα σε αρχαίες τοποθεσίες, «δεν είναι τίποτα» σε σύγκριση με τα κέρδη που αναμένονται, λένε οι ντόπιοι που εξανίστανται, επίσης, για την απείθαρχη ανάπτυξη του νησιού που έχει οδηγήσει πολλούς να μην μπορούν να απολαύσουν το μέρος, ή ακόμα και να την αντέξουν οικονομικά. Τα τελευταία χρόνια, καθώς η Μύκονος κατευθύνεται σε μια δική της στρατόσφαιρα, επενδυτές από τη Μέση Ανατολή ανακοινώνουν επίσης αμφιλεγόμενα σχέδια για την κατασκευή ενός τουριστικού χωριού με λιμάνι ικανό να ελλιμενίζει σούπερ γιοτ.
«Θέλουμε το κράτος να είναι σύμμαχος στην προστασία του νησιού μας», δήλωσε την περασμένη εβδομάδα ο δήμαρχος της Μυκόνου, Κωνσταντίνος Κουκάς. «Θέλουμε να ενισχυθούν οι μηχανισμοί ελέγχου και φυσικά αποδοκιμάζουμε κάθε απειλή κατά των κρατικών υπαλλήλων. Σήμερα είναι οι αρχαιολόγοι. Αύριο θα είμαστε εμείς».
Ο Μανώλης Ψαρρός, πάντως, θέλει να επιστρέψει στη δουλειά μόλις αναρρώσει «γιατί διαφορετικά, ή εάν με απομάκρυναν από τη θέση μου, θα ήταν ένα λάθος μήνυμα σε όσους μου επιτέθηκαν».
