Οι επιχορηγήσεις περιλαμβάνονται στο Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης, το οποίο εγκρίθηκε τον περασμένο Ιούλιο από την Κομισιόν. Μέσω της υλοποίησης 58 μεταρρυθμίσεων και 75 επενδύσεων, η Κύπρος θα εκταμιεύσει από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάκαμψης μέχρι το τέλος του 2026 ποσό έως €1.2 δισ. ( €1 δισ. χορηγίες και €200 εκατ. είναι δάνεια). Το 41% των κονδυλίων και συγκεκριμένα ποσό €447,6 εκατ., αφορά την πράσινη οικονομία.
Σκοπός των δράσεων που θα αναληφθούν είναι η βελτίωση της περιβαλλοντικής πολιτικής, μέσω μέτρων που σχετίζονται με την πράσινη φορολογία, το άνοιγμα της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας και τη διευκόλυνση της αδειοδότησης των έργων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και έργων ανακαίνισης.
Ανακαινίσεις και ΑΠΕ
Μεταξύ των μέτρων είναι η προώθηση επενδύσεων ενεργειακής απόδοσης σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις, δήμους, κοινότητες και στον ευρύτερο δημόσιο τομέα. Στόχος είναι η μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης σε κτήρια και/ή εγκαταστάσεις που ανήκουν σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις, στους δήμους και στις κοινότητες, καθώς και σε οργανισμούς του ευρύτερου δημόσιου τομέα.
Μέσω της συγκεκριμένης δράσης, θα στηριχθούν 275 οντότητες για να προχωρήσουν σε ανακαίνιση των κτηρίων, με στόχο τη βελτίωση της αποδοτικότητας των διαδικασιών παραγωγής. Παράλληλα, θα προωθηθούν και ενεργειακοί έλεγχοι, θα υιοθετηθούν ψηφιακές τεχνολογίες και ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Η συγκεκριμένη επένδυση θα πρέπει να υλοποιηθεί μέχρι το τέλος του 2025.
Αντιμετώπιση ενεργειακής φτώχειας
Στους σχεδιασμούς είναι και η προώθηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ) και μέτρα ενεργειακής απόδοσης σε κατοικίες, καθώς και μέτρα για αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας σε νοικοκυριά με άτομα με αναπηρίες. Το μέτρο θα ενθαρρύνει τη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και την εξοικονόμηση ενέργειας για παλαιές κατοικίες. Επίσης, θα επιδοτήσει την υλοποίηση ενεργειακών ανακαινίσεων μικρής κλίμακας σε νοικοκυριά με ενεργειακή φτώχεια, καθώς και σε νοικοκυριά με άτομα με αναπηρίες.
Σύμφωνα με το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης, με την εφαρμογή των μέτρων ενεργειακής απόδοσης των κατοικιών θα παραχωρηθούν επιχορηγήσεις σε 16.200 κατοικίες (θα περιλαμβάνονται και νοικοκυριά ευάλωτων καταναλωτών ηλεκτρικής ενέργειας) για θερμομόνωση στέγης, για την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστήματος και για την εγκατάσταση ή αντικατάσταση ηλιακών συστημάτων θέρμανσης νερού. Σε σχέση με την αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας σε νοικοκυριά με άτομα με αναπηρίες, θα παραχωρηθεί στήριξη σε 270 νοικοκυριά με ενεργειακή φτώχεια και σε νοικοκυριά με άτομα με αναπηρίες, για ενεργειακές ανακαινίσεις, όπως είναι η θερμομόνωση και η τοποθέτηση ενεργειακού αποδοτικού εξοπλισμού. Η επένδυση προγραμματίζεται να υλοποιηθεί μέχρι τις 30 Ιουνίου του 2026.
Έργα βιώσιμης ενέργειας
Παράλληλα, θα προωθηθούν ΑΠΕ για παλαιά κτήρια που χρησιμοποιούν οι αρχές τοπικής αυτοδιοίκησης, ενώ θα προωθηθούν και επενδυτικά έργα βιώσιμης ενέργειας για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής στις αγροτικές κοινότητες της Κύπρου.
Σύμφωνα με τον σχεδιασμό, η συγκεκριμένη επένδυση θα κινείται σε δύο επίπεδα, τα οποία θα επικεντρώνονται στην ενθάρρυνση της χρήσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και της εξοικονόμησης ενέργειας από τις τοπικές αρχές / τον ευρύτερο δημόσιο τομέα, καθώς και από τις μη κυβερνητικές οργανώσεις. Επίσης, θα ληφθούν μέτρα για διευκόλυνση της μετάβασης των τοπικών κοινοτήτων προς τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής, με στόχο τη μείωση της ζήτησης πρωτογενούς ενέργειας τουλάχιστον κατά 30%. Επιπρόσθετα, θα δημιουργηθεί και σύστημα επιχορηγήσεων για την παροχή στήριξης για την χρήση των ΑΠΕ σε κτήρια, υποδομές και σε κοινωνικές κατοικίες των τοπικών αρχών και των μη κυβερνητικών οργανώσεων.
Τεχνική υποστήριξη στις κοινότητες
Παράλληλα, θα διευκολυνθούν οι κοινότητες για λήψη μέτρων προς μετριασμό της κλιματικής αλλαγής. Συγκεκριμένα, θα δοθεί τεχνική υποστήριξη στα κοινοτικά συμβούλια για να προχωρήσουν στην ανάπτυξη σχεδίων για την αειφόρο ενέργεια και το κλίμα. Ταυτόχρονα, θα δημιουργηθεί σύστημα επιχορηγήσεων για στήριξη των βιώσιμων επενδύσεων. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των Κύπριων τεχνοκρατών, τα συγκεκριμένα μέτρα θα οδηγήσουν σε 580 επενδύσεις για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης από τις τοπικές αρχές και τις μη κυβερνητικές οργανώσεις. Το συγκεκριμένο μέτρο θα πρέπει να υλοποιηθεί μέχρι τέλος Ιουνίου του 2026.
Μείωση ρύπων
Στο Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης περιλήφθηκαν μέτρα με τα οποία θα ενθαρρύνονται οι βιομηχανίες και οι επιχειρήσεις για να εφαρμόσουν μέτρα για μείωση των εκπομπών ρύπων. Θα παρέχεται χρηματοδότηση, η οποία θα είναι ισοδύναμη με το κόστος της αγοράς δικαιωμάτων ρύπων. Λόγω της στήριξης, υπολογίζεται πως διοξείδιο του άνθρακα θα μειωθεί κατά 354.566 τόνους.
Εξάλλου, θα γίνει αναβάθμιση της ενεργειακής απόδοσης των δημόσιων κτιρίων, όπως είναι οι εγκαταστάσεις της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας, των σχολείων, του Γενικού Νοσοκομείου Λευκωσίας, των μονάδων επεξεργασίας νερού και των σταθμών άντλησης νερού. Ενεργειακή αναβάθμιση προωθείτε σε 17 αστικούς και επαρχιακούς πυροσβεστικούς σταθμούς καθώς και στο Αρχηγείο της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας. Επίσης, θα τοποθετηθούν συστήματα θερμομόνωσης και φωτοβολταϊκών σε 405 σχολεία ενώ θα δημιουργηθεί και σύστημα φωτοβολταϊκών στο Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας, ισχύος 943 KW. Επιπρόσθετα, μέχρι το τέλος του 2026, θα πρέπει να υλοποιηθεί η εγκατάσταση συνδεδεμένων με το δίκτυ φωτοβολταϊκών συστημάτων συνολικής ισχύος 2 MWp σε μονάδες επεξεργασίας νερού και σταθμούς άντλησης νερού.
Άνοιγμα αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας
Μέχρι την 31η Μαρτίου του 2023 θα πρέπει να εγκατασταθεί σύστημα διαχείρισης αγοράς, για τη διευκόλυνση του ανοίγματος της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας στον ανταγωνισμό. Η επένδυση προβλέπει την εγκατάσταση και ανάπτυξη του λογισμικού συστήματος διαχείρισης αγοράς, ενώ αναμένεται να γίνει κατάρτιση του προσωπικού του Διαχειριστή Συστήματος Μεταφοράς.
Εξάλλου, μέχρι το τέλος του χρόνου πρέπει εγκριθεί από τη Βουλή και να εφαρμοστεί η ανεξαρτητοποίηση του διαχειριστή Συστήματος Μεταφοράς από την ΑΗΚ, σε σχέση με την οικονομική διαχείριση και τη διαχείριση του προσωπικού. Το μέτρο θα διευκολύνει επίσης την αλλαγή προμηθευτή, που αναμένεται να μειώσει το κόστος της ηλεκτρικής ενέργειας για τους εγχώριους και τους εμπορικούς/βιομηχανικούς πελάτες. Θα θεσπιστεί και πλαίσιο για την προώθηση της συμμετοχής των εγκαταστάσεων αποθήκευσης στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας. Επίσης, θα τεθούν σε εφαρμογή ψηφιακές υπηρεσίες για τον εξορθολογισμό της αδειοδότησης έργων ΑΠΕ και τη διευκόλυνση της ενεργειακής ανακαίνισης σε κτίρια.
EuroAsia Interconnector
Για τερματισμό της ενεργειακής απομόνωσης, μέχρι το Δεκέμβριο του 2025 ελπίζεται ότι θα υλοποιηθεί και το τεράστιο έργο «EuroAsia Interconnector». Πρόκειται για τη διασύνδεση μεταξύ Κύπρου και Ελλάδας, η οποία θα περιλαμβάνει σταθμό μετατροπής συνεχούς ρεύματος 1.000 MW στην Κύπρο και σχετικές υποδομές στην Κρήτη, που θα συνδέονται με υποβρύχια καλώδια συνεχούς ρεύματος υψηλής τάσης (HVDC) μήκους 898 km και ισχύος 1 000 MW. Το έργο αναμένεται να αποτελέσει μέρος ευρύτερης επένδυσης για την κατασκευή διασυνοριακού αγωγού διασύνδεσης συνολικού μήκους 1 208 km μεταξύ Κρήτης, Κύπρου και Ισραήλ.
Ηλεκτροκίνηση και ευφυή συστήματα
Όσον αφορά τις δράσεις για τις βιώσιμες μεταφορές, προωθείται η δημιουργία ευφυούς συστήματος μεταφορών με τη χρήση τεχνολογιών με στόχο τη βελτίωση της κινητικότητας στις αστικές περιοχές. Θα τοποθετηθούν 300 αισθητήρες, οι οποίοι θα αποτελέσουν τη βάση για την ψηφιοποίηση των δικτύων φυσικής κινητικότητας σε βάση δεδομένων γεωγραφικού πληροφοριακού συστήματος (GIS) και για την ενσωμάτωση των υπηρεσιών κινητικότητας. Θα αναπτυχθούν υποδομές για την ηλεκτροκίνηση και συγκεκριμένα την επαναφόρτιση ηλεκτρικών οχημάτων.
Θα εφαρμοστεί και το νομικό πλαίσιο για την σταδιακή κατάργηση των ρυπογόνων οχημάτων στις αστικές περιοχές, για τα τέλη κυκλοφορίας οχημάτων και για την υποχρεωτική χρήση οχημάτων από κάποιες επιχειρήσεις. Αναμένεται η δημιουργία δέκα σταθμών ταχείας φόρτισης σε δημοσίως προσβάσιμους χώρους, δηλαδή σε νοσοκομεία, σε μεγάλους δημοσίως προσβάσιμους χώρους στάθμευσης ή σε εξωτερικούς χώρους κτιρίων δημόσιων υπηρεσιών (όπως υπουργείων ή δικαστηρίων). Θα εφαρμοστεί και σύστημα επιχορηγήσεων για τη φόρτιση ηλεκτρικών οχημάτων. Το σύστημα θα παρέχει οικονομικά κίνητρα για την προώθηση της ανάπτυξης της αναγκαίας υποδομής για την ηλεκτροκίνηση, ειδικότερα μέσω της φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων από ΑΠΕ. Το σύστημα επιχορηγήσεων θα περιλαμβάνει την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστημάτων και εξοπλισμού φόρτισης σε κατοικίες για τη φόρτιση ηλεκτρικών ιδιωτικών οχημάτων και τη χρηματοδότηση των τοπικών/δημόσιων αρχών για την κατασκευή δημόσιων σταθμών φόρτισης για ηλεκτρικά οχήματα. Παράλληλα, θα αντικατασταθεί σταδιακά και ο κυβερνητικός στόλος με 100 ηλεκτρικά οχήματα για τις ανάγκες της κυβέρνησης. Επίσης, το Τμήμα Ταχυδρομικών Υπηρεσιών θα αντικαταστήσει ολόκληρο τον στόλο μοτοσικλετών του με ηλεκτρικές μοτοσικλέτες.
Πανεπιστήμιο Κύπρου, επιχειρήσεις και γεωργικός τομέας
Στο μεταξύ, μέχρι το τέλος Ιουνίου του 2024 θα πρέπει να αναβαθμιστούν οι ΑΠΕ και τα έξυπνα δίκτυα στο Πανεπιστήμιο Κύπρου. Επίσης, η υποδομή θα πρέπει να ενσωματωθεί στο μελλοντικό έξυπνο δίκτυο. Η επένδυση θα αφορά την παράδοση, εγκατάσταση, λειτουργία και παραλαβή εξοπλισμού έξυπνων δικτύων. Το μέτρο θα περιλαμβάνει επίσης τον προσανατολισμό και την κατάρτιση του προσωπικού.
Σύμφωνα με το κυπριακό σχέδιο, θα εγκατασταθούν 400 χιλ. έξυπνοι μετρητές σε φυσικά και νομικά πρόσωπα στην Κύπρο, για τη λειτουργία έξυπνης υποδομής μέτρησης, από τον διαχειριστή συστήματος διανομής.
Θα ενισχυθεί η παρακολούθηση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στο γεωργικό τομέα, με τη θέσπιση συστήματος παρακολούθησης, το οποίο θα παρέχει δεδομένα για την εφαρμογή αποτελεσματικότερων πρακτικών μετριασμού. Το σύστημα θα συμβάλει στην μείωση κατά 10% των εκπομπών αερίων στην γεωργία μέχρι τέλος του 2025.
Περιλαμβάνονται και ενίσχυση των μέτρων για την αντιμετώπιση των πυρκαγιών στα δάση. Μέχρι το τέλος του 2025, το κράτος θα πρέπει να προχωρήσει στην αγορά πυροσβεστικών αεροσκαφών, οχημάτων, και εξοπλισμού. Συγκεκριμένα, το κράτος θα ενισχύσει το στόλο του με 75 οχήματα περιπολίας για δασοπροστασία και μεταφορά προσωπικού σε περιστατικά πυρκαγιάς, με 12 μεγάλα πυροσβεστικά οχήματα, 25 πυροσβεστικά οχήματα έκτακτης ανάγκης, τέσσερις μπουλντόζες για την κατασκευή έργων πυροπροστασίας με δυνατότητα μεταφοράς με φορτηγά για ταχεία μεταφορά σε πυρκαγιές, τέσσερις μπουλντόζες εδάφους για την κατασκευή έργων πυροπροστασίας, έξι γεωργικούς ελκυστήρες εξοπλισμένους με τα απαραίτητα εργαλεία για την εφαρμογή μέτρων πρόληψης των πυρκαγιών, τετρακίνητους εκσκαφείς/φορτωτές, έξι καταστροφείς κλαδιών, έξι δεξαμενόπλοια 20 τόνων για σκοπούς πυροπροστασίας και ένα πυροσβεστικό αεροσκάφος.
Απόσυρση οχημάτωνκαι φόρος άνθρακα
Στους σχεδιασμούς είναι και το σχέδιο απόσυρσης των ρυπογόνων οχημάτων και η παραχώρηση κινήτρων στους οδηγούς, ώστε να αντικαταστήσουν τα παλαιότερα και περισσότερο ρυπογόνα οχήματα με εναλλακτικές επιλογές κινητικότητας, όπως η αγορά οχήματος χαμηλών εκπομπών ή ηλεκτρικού ποδηλάτου και/ή δωρεάν ετήσια εισιτήρια λεωφορείων. Τα οχήματα που θα αποσύρονται θα ανακυκλώνονται από αδειοδοτημένους ανακυκλωτές. Θα δίνεται προτεραιότητα στα παλαιότερα οχήματα προς απόσυρση.
Μια από τις μεγαλύτερες αλλαγές που προωθούνται είναι η επιβολή πράσινης φορολογίας. Θα εγκριθούν νομοσχέδια για την επιβολή φόρου άνθρακα για τα καύσιμα που χρησιμοποιούνται στους κλάδους της οικονομίας που δεν εμπίπτουν στο σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπής αερίων του θερμοκηπίου. Η μεταρρύθμιση θα περιλαμβάνει επίσης τη σταδιακή εισαγωγή τελών για το νερό ύδρευσης, καθώς και τη θέσπιση τέλους οικιακών αποβλήτων / ταφής αποβλήτων. Οι νομοθετικές αλλαγές θα βασίζονται στα πορίσματα ανεξάρτητης μελέτης που πρόκειται να εκπονηθεί. Η μεταρρύθμιση πρέπει να ολοκληρωθεί έως τις 30 Ιουνίου 2026.
GREEN PRESS CYPRUS.NEWS
