Το Παγκόσμιο Κύπελλο Συλλόγων που ολοκληρώθηκε πρόσφατα στις Ηνωμένες Πολιτείες έφερε στο προσκήνιο τις αυξανόμενες προκλήσεις που συνδέονται με την κλιματική αλλαγή και ιδιαίτερα με τις ακραίες θερμοκρασίες που επικρατούν κατά τη θερινή περίοδο.
Η εικόνα αυτή ενισχύει τις ανησυχίες για τις συνθήκες που θα επικρατήσουν στο Μουντιάλ του 2026, το οποίο θα φιλοξενήσουν από κοινού οι ΗΠΑ, ο Καναδάς και το Μεξικό.
«Καθώς προχωρά η δεκαετία, αυξάνεται και ο κίνδυνος, αν δεν ληφθούν πιο ριζικές αποφάσεις, όπως η μεταφορά των διοργανώσεων σε ψυχρότερες περιοχές ή η διεξαγωγή τους χειμερινούς μήνες», δήλωσε ο καθηγητής Πιρς Φόρστερ, διευθυντής του Κέντρου Κλιματικών Μελετών Priestley στο Πανεπιστήμιο του Λιντς. «Φοβάμαι πως είμαστε μόλις έναν καύσωνα μακριά από μια σοβαρή αθλητική τραγωδία. Οι διοργανωτές πρέπει να δώσουν μεγαλύτερη βαρύτητα στην επιστημονικά ευρήματα».
Από το 1930, όταν και πραγματοποιήθηκε το πρώτο Μουντιάλ, οι καλοκαιρινές διοργανώσεις αποτελούν σταθερό θεσμό για το διεθνές ποδόσφαιρο. Ωστόσο, οι κλιματικές συνθήκες έχουν μεταβληθεί δραματικά τις τελευταίες δεκαετίες. Σύμφωνα με τα δεδομένα της Αμερικανικής Υπηρεσίας Ωκεανών και Ατμόσφαιρας, η μέση θερμοκρασία κατά την περίοδο Ιουνίου–Αυγούστου έχει αυξηθεί κατά 1,05°C σε παγκόσμιο επίπεδο, ενώ στην Ευρώπη η αντίστοιχη αύξηση φτάνει το 1,81°C.
Οι ειδικοί σημειώνουν ότι η επίδραση αυτών των μεταβολών στην απόδοση και την ασφάλεια των αθλητών είναι άμεση. «Αν θέλουμε να συνεχίσουμε να παίζουμε ποδόσφαιρο σε τόσο έντονους ρυθμούς, οι αγώνες θα πρέπει να διεξάγονται αποκλειστικά νωρίς το πρωί ή αργά το βράδυ», τόνισε η κλιματολόγος Φρίντερικε Ότο από το Imperial College του Λονδίνου. «Διαφορετικά, διατρέχουμε σοβαρό κίνδυνο για περιστατικά θερμοπληξίας και εξάντλησης».
Προσαρμογές υπό πίεση
Το Παγκόσμιο Κύπελλο Συλλόγων στις ΗΠΑσημαδεύτηκε από κύματα ζέστης και ισχυρές καταιγίδες, τα οποία ανάγκασαν τη FIFA να προσαρμόσει τα πρωτόκολλα για τις ακραίες καιρικές συνθήκες. Προστέθηκαν επιπλέον διακοπές για ενυδάτωση, αυξήθηκε η παροχή νερού στους αγωνιστικούς χώρους και εγκαταστάθηκαν σκιερά σημεία και ανεμιστήρες στους πάγκους.
Παρά τις παρεμβάσεις, υπήρξαν παράπονα από ποδοσφαιριστές. Ο μέσος της Τσέλσι, Έντσο Φερνάντες, δήλωσε ότι ένιωσε ζάλη λόγω της ζέστης και κάλεσε τη FIFA να αποφεύγει τους μεσημεριανούς αγώνες.
Ο πρόεδρος της FIFA, Τζιάνι Ινφαντίνο, ανέφερε ότι αγώνες κατά τη διάρκεια της ημέρας θα διεξαχθούν μόνο σε στάδια με σκέπαστρο, περιορίζοντας έτσι όσο το δυνατόν περισσότερο την έκθεση στον ήλιο.
Αντίστοιχα προβλήματα αναμένεται να παρουσιαστούν και στο Μουντιάλ του 2030, το οποίο θα φιλοξενηθεί από την Ισπανία, την Πορτογαλία και το Μαρόκο. Οι αγώνες έχουν προγραμματιστεί για τις απογευματινές και πρώτες βραδινές ώρες, τη στιγμή που οι θερμοκρασίες και στις τρεις χώρες έχουν ήδη ξεπεράσει τους 40°C αυτό το καλοκαίρι.
Η FIFA, πάντως, στην εσωτερική της αξιολόγηση για τη διοργάνωση του 2030, υποβάθμισε τον κίνδυνο, εκτιμώντας ότι «οι καιρικές συνθήκες είναι δύσκολο να προβλεφθούν λόγω των εξελίξεων στο κλίμα, αλλά δεν αναμένεται να επηρεάσουν σοβαρά την υγεία των συμμετεχόντων».
Ακραίες συνθήκες και επιπτώσεις στην υγεία
Η σωματική καταπόνηση κατά τη διάρκεια ενός ποδοσφαιρικού αγώνα κάτω από υψηλές θερμοκρασίες μπορεί να οδηγήσει σε υπερθερμία, δηλαδή αύξηση της θερμοκρασίας του σώματος σε επικίνδυνα επίπεδα.
«Όταν ο οργανισμός υπερθερμαίνεται, αυξάνεται σημαντικά το καρδιαγγειακό φορτίο», εξηγεί ο καθηγητής Ζουλιέν Περιά από το Πανεπιστήμιο της Καμπέρα. «Σε περιπτώσεις ακραίας καταπόνησης, αυτό μπορεί να οδηγήσει σε θερμική εξάντληση, μυϊκές κράμπες και, σε ορισμένες περιπτώσεις, ακόμα και σε θερμοπληξία».
Με την αύξηση των ομάδων σε 48 από το 2026, ο χρόνος για τον προγραμματισμό αγώνων περιορίζεται ακόμη περισσότερο, καθιστώντας δύσκολη την αποφυγή μεσημεριανών αναμετρήσεων.
Αναπόφευκτη η συζήτηση για αλλαγή ημερομηνιών
Το ζήτημα της θερμικής επιβάρυνσης αφορά κυρίως τις διοργανώσεις στο βόρειο ημισφαίριο, καθώς στο νότιο Ιούνιος και Ιούλιος αντιστοιχούν στο χειμώνα. Η μοναδική εξαίρεση στον κανόνα ήταν το Μουντιάλ του 2022 στο Κατάρ, το οποίο μετατέθηκε για τον Νοέμβριο-Δεκέμβριο ώστε να αποφευχθούν οι καύσωνες.
Παρόμοια μετάθεση αναμένεται και για το Μουντιάλ του 2034, το οποίο θα φιλοξενήσει η Σαουδική Αραβία. Η προσαρμογή αυτή, ωστόσο, επηρεάζει σημαντικά τα ευρωπαϊκά πρωταθλήματα και τις διοργανώσεις συλλόγων, όπως το Champions League. Η FIFA δεν απάντησε σε ερωτήσεις του Associated Press σχετικά με το αν εξετάζεται αλλαγή ημερομηνιών για τις διοργανώσεις του 2030 και 2034.
Καθώς η υπερθέρμανση του πλανήτη συνεχίζεται, η πίεση για αλλαγές στον τρόπο και τον χρόνο διεξαγωγής μεγάλων αθλητικών διοργανώσεων αναμένεται να αυξηθεί.
«Δεν πρόκειται μόνο για ζήτημα ασφάλειας παικτών και φιλάθλων», τονίζει ο καθηγητής Μάικλ Μαν από το Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια. «Η κλιματική αλλαγή ανατρέπει θεμελιωδώς τον τρόπο με τον οποίο ζούμε και αθλούμαστε».
