Πάνω από 200 θαλάσσια είδη, ανάμεσά τους καρχαρίες, θαλάσσιοι δράκοι και χταπόδια, έχουν βρεθεί νεκρά από τον Μάρτιο κατά μήκος των ακτών της Νότιας Αυστραλίας, εξαιτίας μιας εξαιρετικά τοξικής άνθισης φυκιών που εξαπλώνεται με ανησυχητικό ρυθμό.
Σύμφωνα με ανάλυση της περιβαλλοντικής οργάνωσης OzFish, που βασίστηκε σε 1.400 αναφορές από πολίτες-εθελοντές, σχεδόν τα μισά (47%) από τα καταγεγραμμένα νεκρά είδη ήταν ψάρια με ακτινωτά πτερύγια, ενώ το 26% αφορούσε καρχαρίες και σαλάχια. Άλλα είδη που επλήγησαν περιλαμβάνουν κεφαλόποδα, όπως σουπιές, καλαμάρια και χταπόδια, τα οποία αντιπροσωπεύουν το 7% των νεκρών οργανισμών. Τα δεκάποδα, στα οποία συμπεριλαμβάνονται τα καβούρια, οι αστακοί και γαρίδες, αποτελούν το 6%.
Τα φύκια λειτουργούν σαν «τοξική κουβέρτα»
Όπως εξηγεί ο Μπραντ Μάρτιν, υπεύθυνος του παραρτήματος της OzFish στη Νότια Αυστραλία, η θανατηφόρα άνθιση του φυτοπλαγκτού Karenia mikimotoi λειτουργεί σαν «τοξική κουβέρτα» που πνίγει την υποθαλάσσια ζωή.
«Μπορεί να προκαλέσει ασφυξία στα ψάρια μέσω των βραγχίων τους, αιμορραγία, ακόμη και νευροτοξικές επιδράσεις που χτυπούν το νευρικό σύστημα και τον εγκέφαλο, οδηγώντας σε αλλοπρόσαλλη συμπεριφορά», είπε ο ίδιος. «Γι’ αυτό βλέπουμε ψάρια και καρχαρίες να συμπεριφέρονται περίεργα ή να εμφανίζουν κόκκινες αποχρώσεις, είναι κυριολεκτικά σαν σκηνές από ταινία τρόμου».
Η εξάπλωση της τοξικής άνθισης αποδίδεται σε παρατεταμένο θαλάσσιο καύσωνα, με τη θερμοκρασία του νερού να φτάνει έως και 2,5 βαθμούς Κελσίου πάνω από τα φυσιολογικά επίπεδα για την εποχή. Παράλληλα, οι ήπιες καιρικές συνθήκες, με χαμηλούς ανέμους και ήπια κύματα, δημιούργησαν ιδανικές συνθήκες για τον ανεξέλεγκτο πολλαπλασιασμό των φυκιών.
Πόσο επικίνδυνα είναι για τον άνθρωπο τα συγκεκριμένα φύκια
Αν και το συγκεκριμένο είδος δεν θεωρείται επικίνδυνο για τον άνθρωπο, μπορεί να προκαλέσει δερματικούς ερεθισμούς και αναπνευστικά προβλήματα. Αντιθέτως, η θαλάσσια πανίδα έχει πληγεί μαζικά. Η πρώτη εμφάνιση της Karenia mikimotoi καταγράφηκε στα μέσα Μαρτίου στη χερσόνησο Fleurieu στην Αυστραλία και από τότε έχει εξαπλωθεί στις ακτές στα νοτιοανατολικά της χώρας, στον κόλπο St Vincent, στη Χερσόνησο Yorke και στο νησί Kangaroo.
Η OzFish εκφράζει ανησυχία για τις μακροπρόθεσμες συνέπειες στις αλιευτικές δραστηριότητες της περιοχής, καθώς έχουν σκοτωθεί ψάρια όλων των ηλικιών, όπως και οι οργανισμοί από τους οποίους τρέφονται.
Η υπουργός Περιβάλλοντος της Νότιας Αυστραλίας, Σούζαν Κλόουζ, έκανε λόγο για πρωτοφανές περιστατικό, επιβεβαιώνοντας το προσωρινό κλείσιμο μονάδων καλλιέργειας στρειδιών και της εμπορικής συγκομιδής των οστράκων pipi. Σε ορισμένες περιοχές, η έκταση της άνθισης φτάνει τα 20 μέτρα βάθος.
Η καθηγήτρια Σόνα Μάρεϊ, θαλάσσια βιολόγος στο Πανεπιστήμιο Τεχνολογίας του Σίδνεϊ, ήταν εκείνη που ταυτοποίησε το φύκι στο μικροσκόπιο και μέσω ανάλυσης DNA. Όπως εξηγεί, υπάρχουν περίπου 100 είδη επιβλαβών φυκιών, το καθένα με διαφορετικές τοξικές ιδιότητες. Το Karenia mikimotoi πιστεύεται ότι παράγει αντιδραστικό οξυγόνο, το οποίο προκαλεί βλάβες στα κύτταρα των βραγχίων των ψαριών, με αποτέλεσμα να αδυνατούν να αναπνεύσουν.
Τα τοξικά φύκια εκτείνονται σε μήκος άνω των 150 χιλιομέτρων
Αν και η παρούσα άνθιση εκτείνεται σε μήκος άνω των 150 χιλιομέτρων, δεν είναι η χειρότερη στην ιστορία της Αυστραλίας. Το 2013, μια άλλη τοξική άνθιση από το είδος Alexandrium catenella είχε καλύψει ολόκληρη την ανατολική ακτή της Τασμανίας, αναστέλλοντας επί τέσσερις μήνες τη δραστηριότητα της υδατοκαλλιέργειας και της αλιείας οστρακοειδών.
Η ωκεανογράφος Μαρτίνα Ντόμπλιν, επίσης από το Πανεπιστήμιο Τεχνολογίας του Σίδνεϊ, εξηγεί ότι το συγκεκριμένο φύκι είναι ιδιαίτερο, καθώς μπορεί να τραφεί τόσο με φωτοσύνθεση όσο και με την κατανάλωση άλλων οργανισμών.Αυτό το χαρακτηριστικό, σε συνδυασμό με τις σταθερά υψηλές θερμοκρασίες του νερού, του επέτρεψε να αναπτυχθεί σε τέτοια κλίμακα και διάρκεια. «Σε μικρές ποσότητες, αποτελεί μέρος της φυσικής τροφικής αλυσίδας. Σε μεγάλες όμως συγκεντρώσεις, γίνεται εξαιρετικά επικίνδυνο», τονίζει.
Αν και τέτοιου είδους φαινόμενα είναι σπάνια, μπορούν να έχουν καταστροφικές συνέπειες για τις τοπικές οικονομίες. Η ανάπτυξη καλύτερων συστημάτων έγκαιρης προειδοποίησης και διαχείρισης θα μπορούσε να περιορίσει τις επιπτώσεις.
Σύμφωνα με εκπρόσωπο του Υπουργείου Περιβάλλοντος της Νότιας Αυστραλίας, η εξασθένηση του φαινομένου εξαρτάται από την έλευση ισχυρών δυτικών ανέμων. Ωστόσο, η παρατεταμένη παρουσία αντικυκλωνικών συστημάτων έχει καθυστερήσει την άφιξή τους.
