Να τερματιστεί η πρακτική της επιβολής ολιγοήμερης ποινής φυλάκισης για μικροαδικήματα εισηγείται η διευθύντρια των Κεντρικών Φυλακών Άννα Αριστοτέλους, η οποία τάσσεται υπέρ των εναλλακτικών ποινών για πιο ομαλή επανένταξη των παραβατών στην κοινωνία.
Μάλιστα προαναγγέλλει ότι στις εισηγήσεις της Ad Hoc Επιτροπής για την αποσυμφόρηση των φυλακών, θα γίνουν εισηγήσεις για επέκταση του μέτρου του περιορισμού των καταδικασθέντων στο σπίτι, αντί να σταλούν για λίγες ημέρες ή μήνες στη φυλακή. Σύμφωνα με την κ. Αριστοτέλους, οι κρατούμενοι με χαμηλές ποινές είναι μία ομάδα η οποία αποτελεί σημαντικό επιβαρυντικό παράγοντα στο πρόβλημα του υπερπληθυσμού, αφού στις Φυλακές κατακρατούνται κάθε χρόνο αρκετοί κρατούμενοι με χαμηλές ποινές, πολύ περισσότεροι από αυτούς με μεγάλες ποινές. Σε άλλες χώρες, οι κρατούμενοι με χαμηλές ποινές, αντί να φυλακίζονται, εκτίουν με εναλλακτικό τρόπο την ποινή τους στην ελεύθερη κοινωνία (κοινοτική εργασία) με επιτήρηση ή ηλεκτρονική επιτήρηση, με ιδιαίτερα ευεργετικά αποτελέσματα.
Ειδικότερα, όπως αναφέρει, στις περισσότερες χώρες του ΣτΕ, όταν επιβάλλεται ποινή μέχρι 1 έτος και σε λιγότερες μέχρι 2 έτη, ο παραπτωματίας εκτίει την ποινή του κατευθείαν στην κοινότητα αντί στη Φυλακή, με επιτήρηση ή με ηλεκτρονική επιτήρηση (ηλεκτρονική παρακολούθηση) χωρίς να είναι στη διακριτική ευχέρεια του δικαστηρίου για να αποφασίσει αυτό.
Ωστόσο, ιδιαίτερο ενδιαφέρον, τονίζει η κ. Αριστοτέλους, παρουσιάζουν τα αδικήματα τα οποία επισύρουν ποινή μέχρι ένα, δύο και τρεις μήνες φυλάκιση και για τα οποία επιβάλλονται ποινές συνήθως από μία μέρα μέχρι ενός μηνός φυλάκιση, όπως είναι η χρήση laughing gas, οι αλήτες και περιπλανώμενοι, ζημιά/καταστροφή σε οικοδομές, διασάλευση της ειρήνης σε δημόσιο χώρο, πρόσωπα οκνηρά που ζουν ακατάστατη ζωή, και άλλα. Περαιτέρω, οι χαμηλές ποινές από ένα μήνα μέχρι και ένα και δύο έτη, επιβάλλονται για αδικήματα που αφορούν ουσιοεξαρτώμενους, πρόσωπα που αντιμετωπίζουν προβλήματα αλκοολισμού, παράνομους αλλοδαπούς, και άλλες συναφείς ομάδες κρατουμένων. Όπως τονίζει, αρκετές χώρες έχουν αποποινικοποιήσει τα μικροαδικήματα αυτά, ενώ εμείς συνεχίζουμε να στέλλουμε κόσμο στις φυλακές. Δεν πρέπει να παραβλέπουμε την επιβολή φυλάκισης για μικροπαραβάσεις, όπως η κλοπή από υπεραγορά τροφής και άλλα παρόμοια, τα οποία ανάγκασαν στο πρόσφατο παρελθόν μέχρι και το Ανώτατο Δικαστήριο να παρέμβει στο πλαίσιο του επιτρεπτού της αρμοδιότητας του. «Είναι γι’ αυτό σημαντικό να υιοθετούν άμεσα σύγχρονες αντιλήψεις και να σταματήσει η τιμωρητική προσέγγιση που εφαρμόζεται ακόμη και σήμερα, ώστε η ποινή της φυλάκισης να συνιστά μέτρο σωφρονισμού και όχι μέτρο τιμωρίας», προσθέτει.
Όσον αφορά στο μέτρο της ηλεκτρονικής επιτήρησης του κρατούμενου στην κοινότητα, επισημαίνει η διευθύντρια των Φυλακών, είτε στο στάδιο που ο παραπτωματίας είναι υπόδικος ή κατάδικος, εντάσσεται στη σωφρονιστική πολιτική και τις σύγχρονες αντιλήψεις που εφαρμόζουμε τα τελευταία έξι χρόνια στις Φυλακές, με στόχο όχι μόνο την αντιμετώπιση του σοβαρότατου προβλήματος του υπερπληθυσμού, αλλά παράλληλα την ομαλότερη επανένταξη των κρατουμένων στην κοινότητα και τη διατήρηση της δημόσιας ασφάλειας, εκτίοντας ο κρατούμενος την ποινή του με εναλλακτικό τρόπο εκτός των Φυλακών. Παρά το γεγονός ότι η αγορά του εξοπλισμού πραγματοποιήθηκε το 2011 με διαδικασία που άρχισε από το 2009, η εφαρμογή της ηλεκτρονικής παρακολούθησης άρχισε από το 2014 σε κρατούμενους που εργάζονταν και διέμεναν μόνο στην επαρχία Λευκωσίας. Με προτεινόμενες τροποποιήσεις στη σχετική νομοθεσία και αναβάθμιση του μέχρι τότε αχρησιμοποίητου εξοπλισμού, τα τελευταία έξι χρόνια το μέτρο της ηλεκτρονικής παρακολούθησης εφαρμόστηκε ευρέως και μέχρι σήμερα έχουν επωφεληθεί του δικαιώματος της έκτισης της ποινής τους στην κοινότητα με την εφαρμογή του μέτρου αυτού, 71 κρατούμενοι σε όλες τις επαρχίες της Κύπρου, εκ των οποίων οι 9 είναι οι περιπτώσεις των υποδίκων που έχουν ενταχθεί στο μέτρο του κατ’ οίκον περιορισμού με οδηγίες/διατάγματα του Ανωτάτου Δικαστηρίου, καθώς και των Επαρχιακών Δικαστηρίων Λάρνακας-Αμμοχώστου, και Λάρνακας.
Επίσης, η κ. Αριστοτέλους χαιρετίζει την Πρόταση Νόμου της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Νομικών και τη θέση του Προέδρου της Επιτροπής Ποινικού Δικαίου εκ μέρους του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου, για τροποποίηση της νομοθεσίας για εφαρμογή του μέτρου του κατ’ οίκον περιορισμού ως εναλλακτικό μέτρο αντί της κράτησης, την οποία θα αποφασίζει το Δικαστήριο αφού αξιολογήσει όλα τα δεδομένα και η οποία συνάδει με όλες τις συστάσεις του ΣτΕ και της Επιτροπής Πρόληψης των Βασανιστηρίων του ΣτΕ.
Συμβούλιο Αποφυλάκισης επ’ Αδεία
Ο θεσμός της έκτισης της ποινής στην κοινότητα στα πλαίσια του Συμβουλίου Αποφυλάκισης επ’ Αδεία στην Κύπρο έχει, σύμφωνα με την κ. Αριστοτέλους, προστιθέμενη αξία με σημαντικά οφέλη στο σωφρονισμό και στην επανένταξη τους στην ελεύθερη κοινωνία και κρίνεται επιτυχής. Κανένας κρατούμενος από τους 136 που είχαν ολοκληρώσει την έκτιση της ποινής τους στην κοινότητα από τα τέλη του 2010 που εφαρμόστηκε ο θεσμός, έχει υποτροπιάσει.
Όπως είναι αντιληπτό, αναφέρει, ο αριθμός των κρατουμένων σε μια φυλακή μεταξύ άλλων, επηρεάζεται έντονα (Ι) από τη διάρκεια των ποινών που έχουν επιβληθεί (ΙΙ) και από την ύπαρξη διαδικασιών πρόωρης απελευθέρωσης όπως είναι η υπό όρους αποφυλάκιση και η μερική ή ολική εναλλακτική εκτέλεση των ποινών φυλάκισης, η ηλεκτρονική επιτήρηση και άλλα εναλλακτικά μέτρα και κυρώσεις. Ωστόσο, το Συμβούλιο Αποφυλάκισης επ’ Αδεία και η ηλεκτρονική επιτήρηση, από μόνα τους ως μέτρα αποσυμφόρησης, συμβάλλουν σε πολύ μικρό βαθμό στο πρόβλημα του υπερπληθυσμού ειδικότερα στην κλειστή Φυλακή στις πτέρυγες των ανδρών που υπάρχει σοβαρότατο πρόβλημα υπερπληθυσμού, καθότι αυτά αφορούν περισσότερο τους κρατούμενους που βρίσκονται στην ανοικτή φυλακή και στο Κέντρο Εξωιδρυματικής Απασχόλησης και Αποκατάστασης Κρατουμένων. «Όμως, αυτά τα δύο μέτρα σε συνδυασμό με άλλα εναλλακτικά μέτρα και κυρώσεις αντί της κράτησης και ποινής φυλάκισης, θα μπορούσαν να συμβάλουν πολύ περισσότερο στη μείωση του προβλήματος του υπερπληθυσμού και να είναι πιο επωφελή για τον άνθρωπο, ανάλογα με την αξιοποίηση και άλλων μέτρων που ελπίζουμε να υιοθετηθούν στο σύντομο μέλλον, ακολουθώντας τις χώρες του ΣτΕ.
Εναλλακτικά μέτρα
Αναμφίβολα έχει καλλιεργηθεί για αρκετά χρόνια, αναφέρει, η νοοτροπία ότι με τις ποινές φυλάκισης περιορίζεται ο παραπτωματίας για ορισμένο χρονικό διάστημα με σκοπό την προστασία της κοινωνίας από την ενδεχόμενη διάπραξη άλλων αδικημάτων. Ωστόσο, αυτό δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα, καθότι οι χώρες με το μεγαλύτερο πρόβλημα υπερπληθυσμού, έχουν και μεγαλύτερο ποσοστό υποτροπής και εγκληματικότητας σε αντίθεση με άλλες χώρες που υιοθετούν σύγχρονες αντιλήψεις σωφρονισμού και αναμόρφωσης, καθώς και πρόληψης του εγκλήματος, εφαρμόζοντας εναλλακτικά μέτρα και κυρώσεις αντί της κράτησης και ποινής φυλάκισης. Ως πριν 6 χρόνια οι φυλακές χρησιμοποιούνταν ως τιμωρητικό μέτρο, με τις θλιβερές συνέπειες που στοίχισαν ζωές ανθρώπων και που οδήγησαν στην ανατροπή της σωφρονιστικής πολιτικής και προσέγγισης των κρατουμένων, υλοποιώντας σύγχρονες πολιτικές και εφαρμόζοντας σύγχρονες αντιλήψεις που υιοθετεί η σημερινή Διεύθυνση των Φυλακών. Κάποιες χώρες, εφαρμόζοντας περισσότερο τα εναλλακτικά μέτρα και κυρώσεις, έχουν αναστείλει μόνιμα τη λειτουργία αρκετών Φυλακών. Τέτοιο παράδειγμα αποτελεί η Ολλανδία η οποία έχει κλείσει 19 φυλακές, ενοικιάζοντας ορισμένες φυλακές της σε γειτονικές της χώρες. Ο εναλλακτικός τρόπος έκτισης της ποινής δεν αναιρεί τον τιμωρητικό χαρακτήρα της ποινής που επιβάλλεται, ωστόσο, αυτά επιφέρουν πολύ περισσότερα θετικά αποτελέσματα συγκριτικά με τις ποινές φυλάκισης.
Προς αυτή την κατεύθυνση θα είναι και οι προτάσεις της Ad-Hoc Επιτροπής σε σχέση με τη μελέτη του προβλήματος του υπερπληθυσμού, οι οποίες συνάδουν με τα διεθνή και ευρωπαϊκά πρότυπα εναλλακτικών μέτρων και κυρώσεων.
Η πρόσφατη απόφαση του Ανωτάτου
Η διευθύντρια των Φυλακών σχολιάζει και την πρόσφατη απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου όπου αναφερόταν στη μείωση ποινής από 20 χρόνια φυλάκιση σε 10 για σεξουαλικό αδίκημα κατά ανηλίκων. Η περίπτωση η οποία σχολιάστηκε, αναφέρει, δεν αφορά μείωση της ποινής λόγω καλής διαγωγής και εργατικότητας, αλλά μείωση της ποινής ¼ λόγω Προεδρικών εκλογών που έγινε πριν 18 χρόνια, που εν πάση περιπτώσει η προσέγγιση αυτή δεν συνάδει με τις σύγχρονες σωφρονιστικές αντιλήψεις όπως διατυπώνονται και στις πρόσφατες αποφάσεις του Ανωτάτου και των Επαρχιακών Δικαστηρίων Λάρνακας και Αμμοχώστου, με τις οδηγίες τους για εφαρμογή καινοτόμων εναλλακτικών μέτρων. Εν πάση περιπτώσει, το θέμα αυτό έχει επιλυθεί και για τα αδικήματα αυτά, δεν δίδεται αναστολή της ποινής ή μείωση βάση του Συντάγματος. Δυστυχώς από την άλλη, για αδικήματα που προνοούν χαμηλές ποινές και για αδικήματα με λιγότερες κοινωνικές συνέπειες, σε αρκετές περιπτώσεις, αποφασίζεται η προφυλάκιση, και αυτό διατυπώνεται και στα στατιστικά στοιχεία όπου πέραν του 50% των υποδίκων απολύεται.
Για το θέμα του υπολογισμού στη μείωση της ποινής της μελλοντικής καλής διαγωγής που έθιξε το Ανώτατο, αναφέρουμε ότι ο Γενικός Εισαγγελέας και η Επίτροπος Νομοθεσίας έχουν αποστείλει επιστολή στην υπουργό Δικαιοσύνης και ζητούν την επανεξέταση του θέματος, με προοπτική να ζητήσει με νομοσχέδιο την κατάργησή του.
GREEN PRESS CYPRUS.NEWS
