Στην Ολομέλεια της Βουλής αναμένεται να οδηγηθούν -εκτός απροόπτου- τις αμέσως επόμενες λίγες εβδομάδες τα πολυσυζητημένα νομοσχέδια για τη Μεταρρύθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Η κυβέρνηση θεωρεί ότι η ανάγκη ψήφισης των εν λόγω νομοθεσιών είναι επείγουσα, ώστε να μην τεθεί σε κίνδυνο η δυνατότητα της Κυπριακής Δημοκρατίας να αντλήσει συγκεκριμένη χορηγία από την ΕΕ, ύψους 980 εκατομμυρίων ευρώ. Σημειώνεται ότι κόμματα της αντιπολίτευσης έχουν ξεχειλώσει το θέμα που αφορά τον αριθμό των νέων δήμων που θα δημιουργηθούν (από 30 σε 20+) και ζητούν τοπικά δημοψηφίσματα (ΑΚΕΛ). Δημοκρατικός Συναγερμός και Δημοκρατικό Κόμμα δηλώνουν ότι συζητούν το ενδεχόμενο διεξαγωγής γενικού δημοψηφίσματος για το «ναι» ή το «όχι» στη Μεταρρύθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, όπως θα έχει διαμορφωθεί μετά από συζήτηση και διαβούλευση μεταξύ των κομμάτων. Για τη Μεταρρύθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης μιλούν στον «Π» η βουλευτής του ΔΗΣΥ και μέλος της Επιτροπής Εσωτερικών της Βουλής Ξένια Κωνσταντίνου, και η βουλευτής του ΑΚΕΛ, πρόεδρος της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Εσωτερικών Ελένη Μαύρου.
Σύμφωνα με την Ξένια Κωνσταντίνου, ο μετασχηματισμός και η ανάκαμψη της χώρας μας περνά μέσα από τη Μεταρρύθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
«Ποτέ ο Δημοκρατικός Συναγερμός δεν θα παρασυρθεί σε ένα εκβιαστικό κλείσιμο ενός τόσο σοβαρού ζητήματος με τον τρόπο με τον οποίο αυτό τροχιοδρομείται»
Οι πολλοί να μην είναι όμηροι των λίγων
«Πιστεύω ότι ευτυχισμένος δημότης είναι ο ικανοποιημένος δημότης. Θεωρώ ότι για το μικρό μέγεθος της δικής μας χώρας η δημιουργία σχετικά μεγαλύτερων δήμων με ενισχυμένες αρμοδιότητες και έσοδα, θα δημιουργήσει αναπόφευκτα μεγαλύτερη επίδραση στις ζωές των δημοτών αλλά και μεγαλύτερο ενδιαφέρον από τους ίδιους τους πολίτες για την ευημερία του δήμου και της κοινότητάς τους. Οπότε είναι αυτό που λέμε win-win. Γι’ αυτό ακριβώς τον λόγο είναι απαραίτητη η Μεταρρύθμιση» σημειώνει η βουλευτής του ΔΗΣΥ Ξένια Κωνσταντίνου, ερωτηθείσα για την αναγκαιότητα της Μεταρρύθμισης της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Mε τις επιδιωκόμενες αλλαγές, συνεχίζει, θα υπάρχει περισσότερος και καλύτερος έλεγχος, περισσότερη αυτονομία στην τοπική αυτοδιοίκηση, βελτίωση της ποιότητας ζωής για τους δημότες, καλύτερες και φθηνότερες υπηρεσίες, οπότε και ενίσχυση του αισθήματος περηφάνιας για τον δήμο ή για την κοινότητα στην οποία θα ανήκει ο καθένας. «Έχω επισκεφθεί μεγαλουπόλεις στο εξωτερικό όπου το αίσθημα του ‘ανήκειν’ ήταν ιδιαίτερα ενισχυμένο, ακριβώς επειδή υπήρχε μεγάλη εγγύτητα των τοπικών αρχών εξουσίας με τους πολίτες, κι έχω πάει και σε μικρές πόλεις όπου τους πολίτες χώριζε ένα χάος με τις τοπικές αρχές. Θεωρώ ότι κυρίως μετρά η ποιότητα της καθημερινότητας και του αστικού περιβάλλοντος που δημιουργείται» συμπληρώνει.
Πότε θα αρχίσει η υλοποίηση της εν λόγω Μεταρρύθμισης;
Στο αρχικό νομοσχέδιο που υποβλήθηκε από το Υπουργείο Εσωτερικών, ήταν προγραμματισμένη -εφόσον θα είχε υπερψηφιστεί- να ξεκινήσει αμέσως, με σκοπό τέλος του 2023 να ολοκληρωθεί η προετοιμασία συνενώσεων, ώστε να διεξαχθούν οι επόμενες εκλογές για την τοπική αυτοδιοίκηση μαζί με τις ευρωεκλογές του 2024. Ο προγραμματισμός αυτός προσέφερε το πλεονέκτημα του να δώσει χρόνο στα υφιστάμενα συμβούλια να ολοκληρώσουν την απαιτητική διαδικασία της μετάβασης κι επιπλέον προσέφερε και άμεσα και μακροπρόθεσμα μεγάλες εξοικονομήσεις. Αυτό είναι κάτι που έχει αμφισβητηθεί από ορισμένα κόμματα της αντιπολίτευσης, τα οποία προκρίνουν τη διεξαγωγή εκλογών τοπικής αυτοδιοίκησης το 2021 για περίοδο 2,5 χρόνων και εκ νέου εκλογές το 2024.
Δημοψήφισμα;
Γιατί ως ΔΗΣΥ δεν συμφωνείτε με τα τοπικά δημοψηφίσματα; Γιατί να μην έχουν λόγο οι τοπικές κοινωνίες για ένα θέμα που αφορά την καθημερινότητά τους;
Δεν διαφωνούμε με την αρχή των τοπικών δημοψηφισμάτων, όταν αυτά αφορούν τοπικά ζητήματα. Εδώ όμως συζητάμε για τη συνολική μεταρρύθμιση του τρόπου λειτουργίας της τοπικής αυτοδιοίκησης. Οπότε το μόνο που θα ήταν δόκιμο, εάν ήταν να προτάξει κάποιος την επικύρωση της πολιτικής απόφασης από τη λαϊκή κυριαρχία, θα ήταν ένα καθολικό δημοψήφισμα το οποίο θα επικύρωνε τη νομοθετική ρύθμιση προτού αυτή τεθεί σε εφαρμογή. Η μεταρρύθμιση στηρίζεται σε αντικειμενικά κριτήρια για τη βιωσιμότητά της, όπως την πληθυσμιακή πυκνότητα, το κατά κεφαλήν εισόδημα, τη γεωγραφία και την οικονομική δραστηριότητα και γι’ αυτό δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί ‘αλά καρτ’. Είναι γι’ αυτό εξάλλου που θεωρούμε ιδιαίτερα προβληματική την πρόταση ορισμένων κομμάτων της αντιπολίτευσης, να προτάσσουν από τη μια την ανάγκη μεταρρύθμισης και υπερψήφισης του νομοσχεδίου με επιχειρήματα αναφορικά με την αυτοτέλεια των νέων δήμων, τις εξοικονομήσεις και τη βιωσιμότητά τους, και την ίδια ώρα να υποστηρίζουν ιδέες όπως αυτή των τοπικών δημοψηφισμάτων που δυναμιτίζουν κάθε αυτοτέλεια και κάθε βιωσιμότητα. Επιπλέον, θα αποτελεί σχήμα οξύμωρο το να υπερψηφιστεί αύριο ένας μεταρρυθμιστικός νόμος, να πραγματοποιηθούν βάσει του νέου αυτού νόμου όλες οι σχετικές διοικητικές προετοιμασίες όπως η συνένωση υπηρεσιών, νέα οργανογράμματα, κοινά λογιστήρια, νέες διαδικασίες για να μετακυλήσουμε στους πολίτες με τρόπο εκβιαστικό στο τέλος του 2023 την οριστική απόφαση για το αν τελικά θα πραγματοποιηθούν οι συνενώσεις ή όχι.
Γεφύρι της Άρτας
Εάν ένας δήμος/κοινότητα διαφωνεί, θα τους επιβληθεί με το έτσι θέλω μια απόφαση που θα επηρεάσει την καθημερινότητα των ανθρώπων;
Έγιναν διαβουλεύσεις για χρόνια ολόκληρα. Το κτίσαμε και το χαλάσαμε πάρα πολλές φορές. Η μεταρρύθμιση δεν έπεσε από τον ουρανό. Υπάρχει η σύμφωνη γνώμη της Ένωσης Δήμων, η οποία μάλιστα Ένωση Δήμων -με γραπτή ανακοίνωσή της- δεν υποστηρίζει τη διεξαγωγή δημοψηφισμάτων επειδή θεωρεί ότι έγινε διεξοδική διαβούλευση, το ίδιο ισχύει και για την πλειοψηφία των κοινοτήτων που συνενώνονται με δήμους. Η Ένωση Κοινοτήτων που συμφωνεί με τη διεξαγωγή δημοψηφισμάτων προτείνει αυτά να γίνουν το ’21 που είναι όντως πολύ πιο δόκιμο. Η δημοκρατία και ο διάλογος προχωρά μπροστά με τη μέγιστη δυνατή συναίνεση και αυτό το έχουμε σεβαστεί και το έχουμε επιδιώξει. Είναι ανέφικτο να συμφωνούν οι πάντες 100%. Οπότε το ερώτημα θα πρέπει να αντιστραφεί κατά την άποψή μου. Είναι δόκιμο οι λίγοι που διαφωνούν να κρατήσουν σε ομηρία τη συντριπτική πλειοψηφία που συμφωνεί; Ιδιαίτερα μάλιστα όταν αφορά και επηρεάζει την καθημερινότητα των πολιτών;
Έλεγχος
Όταν τώρα δεν μπορεί να γίνει αποτελεσματικός έλεγχος σε δήμους και κοινότητες, γιατί θα μπορεί να γίνει αύριο που θα είναι τεράστιοι οι δήμοι και τα συμπλέγματα;
Σήμερα γίνεται διαφορετικός έλεγχος απ’ ό,τι θα γίνεται στο μέλλον. Στο μέλλον θα υπάρχει οικονομική αυτονομία μεν αλλά και σαφή πλαίσια που θα διασφαλίζουν τη χρηστή διοίκηση. Για παράδειγμα, το ποσοστό δαπανών για έξοδα προσωπικού θα είναι οριοθετημένο στο 40%, η δυνατότητα μεταφοράς από μία κατηγορία προϋπολογισμού σε άλλη οριοθετείται επίσης. Επιπλέον θα υπάρχει μονάδα εσωτερικού ελέγχου, οι προϋπολογισμοί κάθε δήμου θα πρέπει να είναι ισοσκελισμένοι ή πλεονασματικοί. Έχουμε δημιουργήσει στο νέο νομοθετικό πλαίσιο ένα σύγχρονο πρότυπο ελέγχου και εσωτερικά και εξωτερικά του κάθε δήμου, τα οποία είναι διακριτά αλλά αλληλοεπιδρούν και αλληλοελέγχονται. Ο εκλεγμένος δήμαρχος, οι υπηρεσιακοί εξειδικευμένοι λειτουργοί, μαζί με τους εξωτερικούς ανεξάρτητους ελεγκτές και τη Γενική Ελεγκτική Υπηρεσία, αποτελούν κομμάτια αυτού του μηχανισμού ελέγχου. Καθορίζονται οι ευθύνες, οι αρχές χρηστής διοίκησης, και οι ποινές σε περίπτωση παραβάσεων.
Από 30… 20
Εάν είναι θέμα δημοσίου συμφέροντος η Μεταρρύθμιση, γιατί από 30 να πάνε στους 20-21 οι δήμοι και όχι λιγότεροι;
Ο στόχος μας πρέπει να είναι όχι περισσότεροι ή λιγότεροι αλλά αποκλειστικά βιώσιμοι δήμοι. Βιώσιμοι με βάση στοιχεία τεχνοκρατικά, μετρήσιμα και καταγραμμένα. Το Υπουργείο Εσωτερικών, στο αρχικό νομοσχέδιο, δεν περιλάμβανε ένα σενάριο αποκλειστικά σε κάθε επαρχία αλλά μια σειρά από βιώσιμα σενάρια. Εμείς ως Δημοκρατικός Συναγερμός με συνέπεια υποστηρίξαμε στην επιτροπή να μείνουμε εντός αυτών των πλαισίων του νομοσχεδίου, σεβόμενοι την προηγούμενη διαβούλευση και ικανοποιώντας βεβαίως μέσα σε αυτά τα επιτρεπτά πλαίσια, στο μέγιστο δυνατό, και τις επιθυμίες των τοπικών κοινωνιών.
Μένει αυτό το βασίλειο
Με τις σχολικές εφορείες τι θα γίνει;
Αυτό στο οποίο φαίνεται να συναινούν οι περισσότεροι είναι στην ανάγκη οι σχολικές εφορείες να ενταχθούν στη μεταρρύθμιση. Ο σκοπός μας όμως είναι να αποτελέσουν μέρος, δίχως να χάσουν την αυτονομία τους, γι’ αυτό και έχουμε προνοήσει μια σχετικά πιο μακρά μεταβατική περίοδο για να μας δοθεί ο χρόνος συζήτησης και προετοιμασίας.
Πώς θα χρηματοδοτούνται οι νέες οντότητες; Ποιες εξουσίες θα έχουν που δεν έχουν σήμερα;
Οι νέοι δήμοι θα χρηματοδοτούνται από τα έσοδα κυκλοφορίας ιδιωτικών και δημοσίων οχημάτων επιπλέον από τα τέλη, εισφορές, δωρεές κ.λπ. που λαμβάνουν και σήμερα. Επιπρόσθετα, θα έχουν οικονομική αυτοτέλεια και αυτονομία, οπότε θα έχουν τη δυνατότητα να αναπτύξουν κι ένα σωρό νέες δραστηριότητες που θα αυξάνουν τα έσοδά τους, καθώς θα έχουν αυξημένες αρμοδιότητες για σχεδόν τα πάντα. Νέες εξουσίες θα δοθούν για διαχείριση υποδομών, κοινωνική πρόνοια, σχολικές μονάδες, υγειονομικούς ελέγχους, ασφάλεια τροφίμων, παραλίες, διατηρητέα, παλιές οικοδομές, περιβάλλον, πολιτισμό, πάρκα, ευημερία των ζώων, προσβασιμότητα, δημοτική αστυνόμευση, πολιτική ένταξης και ενσωμάτωσης, έλεγχο τροχαίας, άδειες, ακόμη και ανάπτυξη ειδικών προγραμμάτων για την προώθηση της επιχειρηματικότητας.
Πολιτικά παιγνίδια
Τι είναι αυτό που καθυστερεί την απόφαση για τη Μεταρρύθμιση;
Ο Δημοκρατικός Συναγερμός στήριξε εξ αρχής με συναίνεση και ρεαλισμό τη Μεταρρύθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, και εξακολουθούμε να είμαστε απόλυτα συνεπείς και να στηρίζουμε αυτή τη μεγάλη κι απαραίτητη για τον τόπο μεταρρύθμιση. Όμως, ποτέ ο Δημοκρατικός Συναγερμός δεν θα παρασυρθεί σε ένα εκβιαστικό κλείσιμο ενός τόσο σοβαρού ζητήματος με τον τρόπο με τον οποίο αυτό τροχιοδρομείται. Θα επιμείνουμε στον ορθολογισμό με κάθε σεβασμό προς τις διαφορετικές θέσεις και απόψεις, αλλά οφείλουμε να είμαστε σοβαροί και να αποφύγουμε να βρεθούμε στο δίλημμα να υπερψηφίσουμε κάτι του οποίου επί της ουσίας θα είναι ανέφικτη η εφαρμογή. Οπότε, αν ο λόγος που επέλεξαν κάποια κόμματα να εκτροχιάσουν τη συζήτηση είναι στο πλαίσιο πολιτικών συνεργασιών άσχετων με τον επιδιωκόμενο στόχο που είναι η Μεταρρύθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, ας κριθούν από την κοινωνία. Αν τεθεί το δίλημμα είτε πρόχειρο κλείσιμο, είτε λογική συζήτηση μετά τις εκλογές, μην έχετε αμφιβολία ότι εμείς τουλάχιστον θα προκρίνουμε τη λογική. Εξάλλου, ας μην μας διαφεύγει ότι η Μεταρρύθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης αποτελεί και μία από τις προϋποθέσεις για να μπορέσει η χώρα μας να αντλήσει κονδύλια από το Ταμείο Ανάκαμψης της ΕΕ ύψους 980 εκατ. Γι’ αυτό θεωρώ ότι έστω και τώρα πρέπει να επικρατήσουν πιο ώριμες σκέψεις με στόχο να βοηθήσουμε τη χώρα μας να μετασχηματιστεί και να ανακάμψει.
«Εμείς εκτιμούμε ότι μεταρρυθμίσεις που γίνονται αποδεκτές από την κοινωνία έχουν και περισσότερες πιθανότητες επιτυχίας», σημειώνει η Ελένη Μαύρου
Ο πολίτης στο κέντρο της πολιτικής
Όλοι αναγνωρίζουν, εδώ και χρόνια, ότι το σύστημα τοπικής αυτοδιοίκησης στην Κύπρο δεν μπορεί πλέον να ανταποκριθεί σε βασικές ανάγκες των πολιτών, σημειώνει η βουλευτής του ΑΚΕΛ, Ελένη Μαύρου, προσθέτοντας ότι το θέμα δεν είναι απλώς οικονομικό, παρόλο που είναι αλήθεια ότι αρκετοί δήμοι και κοινότητες φυτοζωούν. «Το κυριότερο είναι ότι, ενώ η κοινωνία και οι ανάγκες αλλάζουν, το σύστημα τοπικής αυτοδιοίκησης έχει παραμείνει στάσιμο. Οι συζητήσεις χρονολογούνται. Τα τελευταία 10 περίπου χρόνια έγιναν διαδοχικές μελέτες, χωρίς όμως θετική κατάληξη. Το ΑΚΕΛ συνέβαλε πάντοτε εποικοδομητικά στον διάλογο αυτό, έχοντας ως γνώμονα τη βιώσιμη και ανθρωποκεντρική εξέλιξη της τοπικής αυτοδιοίκησης» προσθέτει. Για μας, συνεχίζει η κυρία Μαύρου, το πιο ουσιαστικό στοιχείο της μεταρρύθμισης είναι η άμεση και προσιτή παροχή ποιοτικών υπηρεσιών στο σύνολο των πολιτών. «Αυτό απαιτεί μια ευρεία ανακατανομή πόρων και εξουσιών μεταξύ κεντρικού κράτους και τοπικής αυτοδιοίκησης. Προς αυτή την κατεύθυνση έχουμε κάνει σωρεία προτάσεων, πολλές από τις οποίες βρήκαν θέση και στις προτάσεις που πάνε στην Ολομέλεια. Είναι σημαντικό, λοιπόν, να βρεθεί η χρυσή τομή που θα επιτρέπει από τη μια την ενίσχυση του ρόλου της τοπικής αυτοδιοίκησης στην παροχή υπηρεσιών και στην αναπτυξιακή διαδικασία, χωρίς να χάνεται -από την άλλη- ο ανθρωποκεντρικός της χαρακτήρας. Και σε αυτήν την κατεύθυνση συνέβαλε και το ΑΚΕΛ και πολλοί άλλοι με σωρεία εισηγήσεων» συμπληρώνει.
Οι εκλελεγμένοι δήμαρχοι/κοινοτάρχες του ερχόμενου Δεκεμβρίου, πόση θητεία θα έχουν;
Η διαδικασία μεταρρύθμισης της τοπικής αυτοδιοίκησης ξεκινά μόλις ψηφιστούν τα σχετικά νομοσχέδια με τη δημιουργία των Συμβουλίων Κοινών Υποθέσεων. Θα πρέπει όμως να έχουμε κατά νου ότι αυτή η μεταρρύθμιση είναι μια περίπλοκη και πολυεπίπεδη εξελικτική διαδικασία. Όλα τα στάδιά της υπολογίζεται να ολοκληρωθούν σε 8-9 περίπου χρόνια, αν και στο μεγαλύτερο μέρος θα τεθεί σε εφαρμογή τον Μάη του 2024. Τον Δεκέμβριο του 2021, που είναι καθορισμένες οι επόμενες τοπικές εκλογές, θα εκλεγούν τοπικές αρχές με θητεία μέχρι τον Μάη του 2024. Τότε, ταυτόχρονα με τις ευρωεκλογές θα γίνουν εκλογές στη βάση του νέου χάρτη της τοπικής αυτοδιοίκησης.
Λόγος στην κοινωνία
Γιατί ως ΑΚΕΛ επιμένετε στα τοπικά δημοψηφίσματα; Ποιος θα πει «ναι» στη συγχώνευση του χωριού/δήμου του με μια μεγάλη νέα οντότητα; Και οι τοπικοί άρχοντες γιατί να δουλέψουν για να αυτοκαταργηθούν;
Πόσες φορές έχουμε πει, όλοι μας, ότι πρέπει να επαναφέρουμε τον πολίτη στο κέντρο της πολιτικής; Ε, αυτό δεν φτάνει να το λέμε μόνο, πρέπει να αναλάβουμε και συγκεκριμένες πρωτοβουλίες. Η πρόταση του ΑΚΕΛ για διεξαγωγή δημοψηφισμάτων είναι συμβατή με τον ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα της τοπικής αυτοδιοίκησης. Δεν είναι τυχαία που και ο Ευρωπαϊκός Χάρτης Τοπικής Αυτοδιοίκησης, τον οποίο έχει κυρώσει η Κυπριακή Δημοκρατία, κατοχυρώνει το δικαίωμα συμμετοχής των πολιτών. Προνοεί μάλιστα για τη διενέργεια τοπικών δημοψηφισμάτων. Εμείς εκτιμούμε ότι μεταρρυθμίσεις που γίνονται αποδεκτές από την κοινωνία έχουν και περισσότερες πιθανότητες επιτυχίας. Και δεν φοβόμαστε να αποταθούμε στους πολίτες. Άλλωστε τα τελευταία χρόνια έχουμε οργανώσει ή συμμετάσχει σε δεκάδες συσκέψεις, συναντήσεις, σεμινάρια, σε ολόκληρη την Κύπρο για να εξηγήσουμε τους στόχους της μεταρρύθμισης, να ακούσουμε ανησυχίες και να δώσουμε απαντήσεις. Αυτό πρέπει να γίνει και πριν τα δημοψηφίσματα. Ένας ευρύς διάλογος με τις τοπικές κοινωνίες, ώστε να αντιληφθούν γιατί χρειάζεται η συνένωση δυνάμεων και πώς μέσα από αυτή θα βελτιωθεί η ποιότητα ζωής των πολιτών και οι αναπτυξιακές προοπτικές των πόλεών μας. Βοηθητικό είναι το γεγονός ότι τα δημοψηφίσματα τοποθετούνται τον Δεκέμβριο 2023, ώστε να λειτουργήσουν τα Συμβούλια Κοινών Υποθέσεων και να υπάρξουν οι απαραίτητες συνέργειες. Στην πρότασή μας απαντούμε ακόμα συγκεκριμένα και στα «πρακτικά» προβλήματα που επικαλούνται κάποιοι. Π.χ. για το τι θα γίνει, ή καλύτερα τι έχουν να χάσουν, όσοι επιλέξουν να μείνουν εκτός. Κάποιοι «εξεπλάγησαν» ακούγοντας την πρότασή μας για δημοψηφίσματα. Όμως η πρότασή μας αυτή τίθεται ενώπιον όλων και δημόσια, επανειλημμένα, τα τελευταία δύο τουλάχιστον χρόνια. Άλλωστε και η νομοθεσία που ισχύει σήμερα προβλέπει την προσφυγή σε δημοψηφίσματα. Δημοψηφίσματα έγιναν και το 1993 και το 2011. Και σε όλες τις περιπτώσεις, το ΑΚΕΛ στήριξε στα δημοψηφίσματα τις αλλαγές είτε αφορούσαν τη μετεξέλιξη μιας κοινότητας σε δήμο είτε ακόμα συνενώσεις δήμων και κοινοτήτων. Είναι δυνατόν κάποιοι, είτε γιατί θέλουν να κρατήσουν το «φέουδό» τους ή για να εξυπηρετήσουν άλλα συμφέροντα, να πουν όχι; Ναι, είναι δυνατόν. Οι επαφές μας όμως δείχνουν ότι αυτοί είναι μια μικρή ομάδα και πραγματικά δυσκολεύομαι να αντιληφθώ τι εξυπηρετεί όλη αυτή η κινδυνολογία που ακούμε τις τελευταίες μέρες. Δεν εκτιμούμε άλλωστε όλοι ότι η μεταρρύθμιση γίνεται ευρύτατα αποδεκτή από την κοινωνία; Γιατί τότε φοβόμαστε να δώσουμε λόγο και ρόλο στην κοινωνία;
Έλεγχος και βούληση
Και πώς θα γίνεται αποτελεσματικός έλεγχος σε δήμους και κοινότητες, όταν σήμερα, που είναι μικρότερα τα σχήματα, έχουμε πάρτι σε πολλές περιπτώσεις;
Το θέμα του ελέγχου και της λογοδοσίας ήταν από την αρχή πολύ σημαντικό για μας. Δυστυχώς, δεν είναι λίγες οι φορές που, και στην τοπική αυτοδιοίκηση, έχουμε δει περιπτώσεις κακοδιαχείρισης και κατάχρησης εξουσίας. Και τα φαινόμενα αυτά δεν περιορίζονται στις μεγάλες τοπικές αρχές. Μάλλον το αντίθετο. Ως Επιτροπή Εσωτερικών συνεργαστήκαμε πολύ στενά και με την Ελεγκτική Υπηρεσία και με την Υπηρεσία Εσωτερικού Ελέγχου και έχουμε προσθέσει πολλές ασφαλιστικές δικλίδες. Είναι απαραίτητη όμως και η βούληση εκείνων στους οποίους ανατίθεται ο έλεγχος.
Εάν είναι θέμα δημοσίου συμφέροντος η Μεταρρύθμιση, γιατί να ληφθούν αποφάσεις τοπικά; Ας γίνει ένα γενικό δημοψήφισμα για το τι θέλει όλος ο πληθυσμός.
Υπενθυμίζω και πάλι ότι η πρότασή μας για τη διεξαγωγή δημοψηφισμάτων έχει τεθεί ενώπιον όλων, επανειλημμένα, τα τελευταία δύο τουλάχιστον χρόνια. Ποτέ δεν υπήρξε άλλη πρόταση που να συνάδει με τη φιλοσοφία που σας περιέγραψα πριν, για να τη συζητήσουμε. Το ότι σήμερα ακούμε δεξιά και αριστερά αντιπροτάσεις, μάλλον σκοπιμότητα και προχειρότητα μου φαίνεται εμένα. Το σημαντικό είναι τα δημοψηφίσματα να λαμβάνουν υπόψη τις ιδιαιτερότητες που υπάρχουν σε τοπικό επίπεδο και να βοηθήσουν ώστε να αγκαλιαστεί η προσπάθεια από εκείνους που θα επηρεαστούν.
Και αν τοπικά δημοψηφίσματα καταλήξουν στο «όχι», θα πετάξουμε στον κάλαθο των αχρήστων όλη τη δουλειά που θα προηγηθεί για συνένωση;
Δεν εκτιμούμε όλοι ότι η μεταρρύθμιση γίνεται ευρύτατα αποδεκτή από την κοινωνία; Γιατί τότε προδικάζουμε ότι τα τοπικά δημοψηφίσματα θα έχουν αρνητικό αποτέλεσμα; Άλλωστε είναι λάθος να βλέπουμε τα δημοψηφίσματα με τα δεδομένα του σήμερα. Γι’ αυτό δίνεται περιθώριο, ώστε να δουν οι εμπλεκόμενοι τι στόχους έχει η μεταρρύθμιση και τι έχουν να κερδίσουν. Σήμερα πολλά ζητήματα, κυρίως οικονομικής αλλά και οργανωτικής φύσης, παραμένουν αναπάντητα και αυτό παίζει ρόλο στην αβεβαιότητα που βλέπουμε σε κάποιους δήμους και κοινότητες. Ακόμα και στην περίπτωση που η δουλειά και η συνεργασία μεταξύ των τοπικών αρχών που θα προηγηθεί, δεν καταλήξει σε συνενώσεις, θα αποτελέσει τη βάση πάνω στην οποία μπορούν να κτιστούν συνέργειες με άλλη μορφή π.χ. συμπλεγματοποιήσεις υπηρεσιών ή κοινές προτάσεις για αναπτυξιακά προγράμματα, όπως γίνεται, σε κάποιες περιπτώσεις, και σήμερα.
Αριθμοί και βιωσιμότητα
Εάν είναι για καλό η Μεταρρύθμιση, τότε ο στόχος δεν θα έπρεπε να είναι όσο το δυνατόν λιγότεροι δήμοι; Γιατί σήμερα μιλάμε για 20-21 από 30 δήμους;
Κάποιοι ξεκίνησαν με αυτόν τον στόχο. Εμείς λέγαμε πάντα ότι με αυτή την προσέγγιση είναι σαν να βάζεις την άμαξα μπροστά από το άλογο. Έπρεπε πρώτα να συζητηθούν οι αρμοδιότητες που θα αναλάμβαναν οι τοπικές αρχές και οι πόροι που μπορούσαν να μεταφερθούν σε αυτές, για να καταλήξεις σε έναν τελικό αριθμό. Δεν είναι τυχαία που διαφορετικές μελέτες τα τελευταία χρόνια κατέληγαν σε διαφορετικούς αριθμούς. Στηριγμένο πάντα σε μελέτες εμπειρογνωμόνων, το Υπουργείο Εσωτερικών κατέθεσε πριν μερικά χρόνια πρόταση για πέντε δήμους παγκύπρια, αργότερα για 22 δήμους και σήμερα για 17 έως και 18 δήμους. Ο ίδιος εμπειρογνώμονας που επεξεργάστηκε την τελευταία μελέτη αποδέχεται ότι θα μπορούσαν να είναι βιώσιμοι ακόμα 1 ή 2 δήμοι. Η βιωσιμότητα των νέων σχημάτων είναι σίγουρα ένα σημαντικό ζητούμενο με τη μεταρρύθμιση – δεν είναι όμως το μόνο. Άλλωστε, τα γεωγραφικά και τα δημογραφικά χαρακτηριστικά, σε κάποιες περιπτώσεις δεν επιτρέπουν τη δημιουργία βιώσιμων σχημάτων. Θεωρούμε, λοιπόν, ότι ένας ή δυο δήμοι περισσότεροι δεν θα είναι ανασταλτικός παράγοντας για τη βιωσιμότητα της μεταρρύθμισης.
Το 2029…
Τι αλλάζει σε σχέση με τις σχολικές εφορείες;
Η διαχείριση των σχολικών κτηρίων είναι το τελευταίο στάδιο της μεταρρύθμισης που θα υλοποιηθεί. Σύμφωνα με το νομοσχέδιο, τον Μάη του 2029, όλες οι αρμοδιότητες των σχολικών εφορειών μεταφέρονται στους δήμους. Δεν πρωτοτυπούμε με την αλλαγή αυτή. Αυτή η διευθέτηση ισχύει ήδη, εδώ και χρόνια, για τις κοινότητες. Στη δε Ευρώπη, και όχι μόνο, οι τοπικές αρχές έχουν την αρμοδιότητα για ό,τι έχει σχέση με τη λειτουργία των σχολικών μονάδων. Και αυτό γιατί η σύνδεση του σχολείου με την κοινωνία και τους τοπικούς θεσμούς επιτρέπει την αξιοποίηση των σχολείων ως επιμορφωτικής υποδομής ευρύτερα για την τοπική κοινωνία.
