Η επόμενη μεγάλη αλλαγή στο Ιράν θα έρθει από τις γυναίκες γιατί αυτές είναι που έχουν υποφέρει περισσότερο τα τελευταία 46 χρόνια (σ.σ. χρόνια που είναι στην εξουσία το καθεστώς Χομεϊνί)». Η Σαχάρ Νασέρι, Ιρανή ακτιβίστρια υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, υποστηρίζει σθεναρά τη θέση αυτή. Αλλωστε και η ίδια καταπιέστηκε όσο ζούσε στην ισλαμική χώρα λόγω του φύλου και της πολιτικής της δράσης.
Κατάφερε να φύγει από το Ιράν πριν από 14 χρόνια για να σπουδάσει και πλέον ζει στη Σουηδία, από όπου μέσω του έργου της υποστηρίζει τις γυναίκες στο Ιράν. Η 41χρονη ακτιβίστρια μίλησε για τη ζωή της, τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες στο Ιράν και την τωρινή της δράση.
Αυτοκτονίες και «δολοφονίες τιμής»
Οπως είπε, η πρόσφατη αυτοκτονία της 16χρονης μετά τις απειλές που δέχθηκε επειδή χόρευε χωρίς χιτζάμπ είναι ένα μόνο από τα πολλά περιστατικά που συμβαίνουν στο Ιράν και δεν μαθαίνονται ποτέ. Η Νασέρι ανέφερε πως οι νεαρές γυναίκες βλέπουν πλέον μέσω των social media τι σημαίνει να ζεις κανονικά και επιθυμούν να ζήσουν έτσι.
Οταν γνωρίζεις ότι υπάρχει μια ανθρώπινη, κανονική ζωή την οποία μπορείς να έχεις και σε υποτάσσουν, σε σταματούν στον δρόμο, σε εξευτελίζουν γιατί επιθυμείς αυτή τη ζωή, προφανώς αυξάνονται τα ποσοστά κατάθλιψης. Και όταν αυξάνονται τα ποσοστά κατάθλιψης, αυξάνονται και οι αυτοκτονίες.
Σύμφωνα με την οργάνωση «Σταματήστε τις Γυναικοκτονίες στο Ιράν», που έχει τη βάση της στη Νέα Υόρκη, μόνο το 2023 δολοφονήθηκαν περισσότερες από 150 γυναίκες ενώ ρεπορτάζ του BBC μετέδωσε πως το 39% όλων των φόνων από το 2013 έως το 2017 ήταν δολοφονίες τιμής.
«Οι γυναίκες στο Ιράν δεν απολαμβάνουν ούτε τα βασικά ανθρώπινα δικαιώματα, παραδείγματος χάρη να ντυθούν όπως θέλουν. Αν παντρευτούν και ο σύζυγός τους δεν θέλει να δουλέψουν ή να εργαστούν, πρέπει να σταματήσουν. Αυτός δεν είναι γάμος, αλλά ομηρία. Πιστεύω πως η ισλαμική δημοκρατία είναι ένα Απαρτχάιντ του φύλου. Οι ισλαμικοί νόμοι είναι απαρχαιωμένοι. Η Σαρία δεν αντιμετωπίζει τη γυναίκα ως ανθρώπινο ον».
Αυτός ήταν και ο λόγος που η Σαχτάρ Νασέρι αποφάσισε να φύγει από το Ιράν. Η γυναίκα γεννήθηκε και μεγάλωσε στην πόλη Ισφαχάν, μια πανέμορφη –όπως περιγράφει– αλλά συντηρητική πόλη. Ανατράφηκε σε μια οικογένεια η οποία υπερασπιζόταν τις αξίες της δημοκρατίας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. «Αυτό με διαμόρφωσε, με έκανε αυτή που είμαι σήμερα». Αρχισε τη δράση της από έφηβη. «Με σταμάτησαν πολλές φορές επειδή δεν φορούσα μαντίλα. Με χαστούκισαν επειδή δεν φορούσα μαντίλα. Φοβήθηκα. Αυτό που έβλεπα στην κοινωνία δεν ταίριαζε με αυτό που ζούσα στο σπίτι μου. Αυτό με ώθησε να αμφισβητήσω τους κανόνες αυτούς». Μεγαλώνοντας και πηγαίνοντας στην Τεχεράνη για να σπουδάσει, συνελήφθη πολλές φορές με διάφορες κατηγορίες, από το ότι δεν τηρούσε τους κανόνες ενδυμασίας μέχρι ότι προσέβαλε τον ανώτατο ηγέτη της χώρας, Αγιατολάχ Χομεϊνί. Σε μία από αυτές τις συλλήψεις, αποφάσισε ότι είχε έρθει η στιγμή να φύγει.
«Αν το πυροβολήσετε, θα πυροβολήσετε και εμένα»
«Είχα συλληφθεί από την αστυνομία μαζί με την αδελφή μου γιατί δεν φορούσαμε όπως έπρεπε τη μαντίλα ενώ ήμασταν μέσα στο αυτοκίνητό μας στην Ισφαχάν. Οταν μας σταμάτησαν, είδαν ότι είχα και τον σκύλο μου στο αυτοκίνητο. Ηταν κουτάβι τότε. Μας έφεραν στο αστυνομικό τμήμα, έβαλαν την αδελφή μου στο κελί προσωρινής κράτησης, και έδεσαν τον σκύλο σε ένα δέντρο στην αυλή. Με έβγαλαν έξω, έβγαλαν τα όπλα τους, και στόχευσαν το κουτάβι για να με βασανίσουν ψυχολογικά. Δεν μπορώ να ξεχάσω αυτή τη στιγμή. Εριξα το σώμα μου, και αγκάλιασα το σκυλί μου. Αρχισα να φωνάζω: αν το πυροβολήσετε, θα πυροβολήσετε και εμένα. Εμεινα σ’ αυτή στάση επί ώρες μέχρι τα μεσάνυχτα. Κλαίω ακόμα όταν το σκέφτομαι».
Μας έφεραν στο αστυνομικό τμήμα, έβαλαν την αδελφή μου στο κελί προσωρινής κράτησης, και έδεσαν τον σκύλο σε ένα δέντρο στην αυλή. Με έβγαλαν έξω, έβγαλαν τα όπλα τους, και στόχευσαν το κουτάβι για να με βασανίσουν ψυχολογικά. Δεν μπορώ να ξεχάσω αυτή τη στιγμή.
Οι αστυνομικοί στο τέλος άφησαν τις δύο γυναίκες να φύγουν. Η Σαχάρ απευθύνθηκε τότε σε έναν από τους αξιωματικούς: «Το μόνο που προσπαθούσα πάντα ήταν να κάνω την κοινωνία μας λίγο καλύτερη. Απόψε, καταφέρατε να σπάσετε κάτι μέσα μου, και την ίδια στιγμή με πεισμώσατε και με κάνατε πιο δυνατή ώστε να παλέψω την απανθρωπιά σας». Ηταν η στιγμή που η νεαρή γυναίκα κατάλαβε ότι έπρεπε να φύγει από τη χώρα που της «ψαλίδιζε μέρα την ημέρα τα φτερά».
Σε ένα απομονωμένο σπίτι έξω από την Τεχεράνη
Είχε φτάσει ήδη στα όριά της καθώς είχε προηγηθεί ένα ακόμα σκληρό περιστατικό. Η αστυνομία τη συνέλαβε επειδή συμμετείχε σε μια πολιτική συζήτηση σε ένα καφέ στην Τεχεράνη. Την οδήγησαν σε ένα απομονωμένο σπίτι έξω από την πρωτεύουσα, όπου την άφησαν μόνη σε ένα δωμάτιο με έξι άνδρες. «Ηταν τρομακτικοί. Είχαν όλοι μακριά μούσια, και είχαν πάνω τους δύο τρία όπλα ο καθένας και αλυσίδες». Η γυναίκα είχε μαζί της μια τσάντα με ρούχα. Της άδειασαν την τσάντα και έβγαλαν τα εσώρουχά της. «Αρχισαν να πιάνουν τα εσώρουχά μου και να μου λένε διάφορα. Με ρωτούσαν αν φοράω τέτοια εσώρουχα και μου είπαν ότι θα με κρατήσουν εκεί το βράδυ για να τους τα δείξω. Ηταν τόσο αηδιαστικό. Με περιτριγυρίσαν και άρχισαν να μου λένε τα πιο σιχαμερά πράγματα».
Με άφησαν μόνη σε ένα δωμάτιο με έξι άνδρες. Ηταν τρομακτικοί. Είχαν όλοι μακριά μούσια, και είχαν πάνω τους δύο τρία όπλα ο καθένας και αλυσίδες.
Η ίδια κατάφερε να φύγει από εκείνο το δωμάτιο, με έναν τρόπο που για λόγους ασφαλείας δεν μπορεί μέχρι σήμερα να αποκαλύψει. «Αλλες γυναίκες δεν στάθηκαν τόσο τυχερές», είπε, πρσθέτοντας ότι υπάρχουν πολλές καταγγελίες για σεξουαλική κακοποίηση και βιασμούς στη διάρκεια φυλακίσεων και κρατήσεων.
Η Νασέρι πήγε τελευταία φορά στο Ιράν πριν από έξι χρόνια. Μέχρι τότε, δεν είχε συνδέσει την εικόνα της με την ακτιβιστική της δράση και βοηθούσε διακριτικά. Μετά την επιστροφή της ωστόσο ένιωσε πως ήταν χρέος της να βγει μπροστά. Εδωσε συνεντεύξεις και επώνυμα κατηγόρησε το καθεστώς του Ιράν για τις παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και κυρίως των γυναικείων δικαιωμάτων. «Ηξερα εκείνη τη στιγμή ότι δεν θα ξαναδώ τη χώρα μου, όσο υπάρχει αυτό το καθεστώς, ούτε την οικογένεια μου. Είναι πολύ σκληρό», παραδέχθηκε.
Εχοντας καταφέρει η ίδια να διαφύγει από το Ιράν, προσπαθεί μέσω της οργάνωσης Iran Hamava να ενδυναμώσει τις γυναίκες που έχουν μείνει πίσω. Ενα από τα μέσα που χρησιμοποιεί είναι ένα bot στο Telegram (Rami_Hamava_bot), στο οποίο γυναίκες από τη χώρα μοιράζονται τις δικές τους ιστορίες βίας και καταπίεσης είτε από το καθεστώς είτε από τις ίδιες τους τις οικογένειες. Κάποιες από τις ιστορίες αυτές, τις μετατρέπει σε ντοκιμαντέρ ώστε να μπορέσουν όλο και περισσότεροι πολίτες να μάθουν τι συμβαίνει στη χώρα της.
«Ο πόλεμος δεν φέρνει δημοκρατία»
Η ίδια αγωνίζεται, όπως υπογραμμίζει, ώστε να έρθει μια ειρηνική μετάβαση εξουσίας, να πέσει το καθεστώς του Χομεϊνί, και να υπάρξει δημοκρατία. «Οι γυναίκες θα αποτελέσουν το κλειδί σ’ αυτή τη μετάβαση», δήλωσε. Οπως διευκρίνισε, ο αγώνας που κάνει η ίδια, δεν σχετίζεται σε καμία περίπτωση με τον πόλεμο που συμβαίνει στη Μέση Ανατολή, ενώ τόνισε πως η αλλαγή στο Ιράν πρέπει να έρθει εκ των έσω. «Ο πόλεμος δεν φέρνει δημοκρατία. Οποιος το υποστηρίζει αυτό, έχει πάντα μια ατζέντα στο μυαλό του. Η δημοκρατία πρέπει να κερδηθεί. Οι άνθρωποι πρέπει να την κερδίσουν. Δεν είναι ένα δώρο που κάποιος σου στέλνει με μια βόμβα στο κεφάλι».
